Meditim per krijusit e shkences pedologjike shqiptare

                                          Nga Illo FOTO, publicist - Nju Jork

Illo Foto 

      Festimet  e  65  vjetorit te UBT   me ngjallen  shume kujtime , per themelusit dhe per  shkencetaret , qe bene  emer , brenda kesaj  godine , qe  fillimisht ka  qene  shkolla  e  atdhetarit te famshem, Kristo   Dako. Kurre nuk  duhet  harruar, qe ne  vitin  shqiptar 1997  bandat  destruktive  e  kthyen ne  zero  kete  tempull shkencor, duke  djegur  dhe  biblioteken, nje  veprim, qe do ta kishin  zili  dhe inkuizitoret   mesjetare .

      Nje nder  themelusit  dhe  shkencetaret  e   Institutit te larte  bujqesor, eshte agronomi  Faik   Bajraktari,  qe pat mbaruar  studimet  me diplome te  shkelqyer ne ish  BS. Barjaktari ishte  studjus  skrupuloz. Kur  filloi punen ne  ILB, krijoi kabinetin   e  tokes bujqesore, te paisur  jo vetem me  mjete grafike, por  dhe me  mjete  plastike  mesimore, qe  ta  zberhenin  token bujqesore ne pellembe te dores.

        E vizitova kete  kabinet, ne  vitin  1955  dhe ngela i shtangur. Toka jone,   eshte  kaq  e komplikuar  dhe kaq  funksionale, sa  dhe  enigmatike!   Gjithcka ma  spjegoi  profesoresha   legjendare   e  ILB,  Etibe  Ohri, ligjeruse ne kete  kateder. Tingellojne   pak euforike  cilesoret, qe permend  per  te   dy keta  ish pedagoge te   ILB, por  gjithsesi  une  nuk  arrij ta   perkufizoj   vepren e  tyre madhore. Ata   themeluan  disiplinat shkencore bujqesore, me  ngjyre krejt  shqiptare.  Pedollogjia eshte  shkenca, nga ku nisin  gjithe  disiplinat e  shkencave  bujqesore, perfshire  zooteknine  dhe  pylltarine .  

     Ne  kabinetin  Barjaktari  dhe  gjithe jeten, mesova  se toka  bujqesore, ne  thellesine  deri 50 cm. poshte  siperfaqes, eshte  universi  me  komleks, ku  gatuhet  jeta  e   gjalle. Toka  bujqesore plotesohet  si mjedis jetesor  per bimet,   me  diellin  dhe ujin. Dielli eshte  ai, qe eshte. Influenca e  tij  mund te rritet  vetem me  mjedisin serra. Mardheniet e tokes me ujin i  rregullon  njeriu.

   Prof . Faik Barjaktari  mori nismen  shkencore, per  studimin  teresor te  tokes se Shqiperise  dhe te  krijoi harten petollogjike te   vendit, ne  vitin 1955.   Ne  fillim, kjo nisme u  quajt  aventure. Ne kohe rekord  dhe me  korrektese  shkencore  te pa pare, harta  pedologjike u var ne murin e  c’do institucioni  shkencor  dhe  administrativ  shqiptar. Vepra  dhe te tere  pjesmarresit  u  dekoruan me  “Çmimin e  Republikes  te  klasi  te  pare “.

   Harta  pati nje kosto simbolike. Pjestare te  eksedites  kene  qene  ish  studentet e  ekselences : Irakli  Leka, Isuf  Prizrengu, Jorgji Papa,  Lefter  Veshi, Minella  Xinxo, Idriz  Como  e te  tjere, qe nuk mund  t’i kujtoj, per faj te  memories  time, sepse te tere ishin  me te  njejten   kontribut  shkencor, ne kete  ndermarrje, qe krijoi  nje  shkence  te re,  brenda  vakumit  shekullor shqiptar.  Shpenzimi kryesor   ishte  nje mikrobuz, qe  transportonte  ekspediten si  dhe monstrat  laboratorike te  dheut .     

      Harta  nuk ishte  thjesht nje  punim  hartografik, qe varej ne  mur. Ne  funksion  te  hartes   ishin  20  laboratore te  terenit, qe lidheshin  dhe ishin ne  varesi  te   katedres  Barjaktari  dhe me   von ne  funksion te   Institutit   shkencor te  tokes. Toka  pasurohet  dhe  varferohet. Dinamika  e ketij ndryshimi ndiqet metodikisht nga laboratoret.   Behet  fjale, per  skanerin  e  tokes  bujqesore.

     Keto mu kujtuan, kur ndoqa  festimet  e  65  vjetorit te UBT. Salla  festive ishte  e mbushur me  burra  dhe gra te veshur  e te mbajtur bukur, te rresshkur, te  lodhur nga  leksionet, skedat,  analizat,  enciklopedite  me  gjuhe te   huaj,  kabinetet e  sofistikuar, ku  derdhin “diturite “.  Ne  salle  mungonin  natyrshem   Prof.  Barjaktari, Prof.  E. Ohri  dhe  ekspedita  pedologjike  legjendare. Une parafytyroja, nje  ngjashmeri   te prafert  me ta, ne  shume  nga   ato  fytyra shume  njerezore te    etura per  diell.   E pa natyrshme eshte  mungesa  e  gjurmeve te   disiplines  shkencore, qe   themeluan    profesoret e  famshem  dhe me   gjere. Nuk mungon  vetem  harta pedologjike. Mungon  kryesisht  i tere   regjimi ujor i  tokes  shqiptare.  C’i mbetet  shkences  bujqesore, kur shkenca e  tokes eshte  cekuilibruar? Leksionet  mbeten pa  vlagen, qe ngjiz  teorine me praktiken  e  gjere, ku prodhohet  ushqimi i popullit.  Bujqesia   lipset te   zeri  mbi 60 -65 % te  volumit  ekonomik,  sepse Shqiperia   do te mbetemi vend  bujqesor, por  ze  diku te   23 % .

       Pavaresisht ketyre   mungesave  thelbesore,  290  ligjerusit japin leksione, kryesisht per  token  bujqesore.  A i  rekomandojne, ne leksionet   e tyre,   punimet  e   profesorve   Barjaktari  dhe  Ohri?   Ndoshta   nuk krijohet vend  nga moria  e   referancave, qe  fillojne nga  parahistoria, tek  eksperimentet  vetjake te doktoraturave  aktuale , pa klorofil  shqiptar.   

        Festimet  e   65  vjetrorit te  UBT, jane  nje lajm i mire, qe  shpreson se edhe mund te  shkohet, drejt  nje  shkence  bujqsore  kohore, qe presupozon   lidhje organike te  teorise me praktiken e  gjere prodhuse.  Aktualisht    toka  bujqesore  shqiptare  eshte e  ekspzuar   drejt permbytjeve periodike. Harta  pedologjike  dhe  vete kjo disipline  e  shkences  bazike  bujqesore, jane  varrosur, bashke me  autoret  e  tyre, qe na kane  lene pas   lavdine   e tyre  shkencore  te pa  tjetersushme.

       Trupa ligjeruse e  UB eshte  truri i   bujqesise   te  c’do vendi. Kushdo, qe  te jete ne  vendin  tim  duke  shkruar, shtron pyetjen, per kete   tru  aktiv, prej  gati  300  burrash  dhe  grash diturake: A do  te  sugjeroni pse  toka  bujqesore fushore  nuk kultivohet  e tera, keto 26 vjetet e   fundit   dhe   a keni  mendim  si       do t’i  rikthehet   tokes  bujqesore  shqiptare, identitetin  fizik  dhe prodhus, qe  i ka  munguar   kete çerekshekulli?