- Tregim -
nga: Fiqiri SHAHINLLARI
Washington DC
Fiqri Shahinllari
Ata ishin tre vetë: Dhimo Kurrizua, gruaja e vetë Dhorka dhe djali i tyre dhjetëvjeçar, Sotiri. Prindërit dukeshin që atje tutje se kishin pikëllim të madh në shpirt. Dhimoja, duke zbritur poshtë kodrinës, tërhiqte mendueshëm kapistallin e kalit dori’ mbi samarin e të cilit qëndronte Dhorka e pas saj, në vithe të kalit, mbërthyer duart te kocaqet e samarit ishte djali i tyre i sëmurë. Dy bashkëshortët e kishin menduar e biseduar gjatë këtë udhëtim deri sa, së fundi, e kishin pleqëruar e dhënë karar për ta vizituar djalin te mjeku i famshëm, mikuu i familjes së tyre që jetonte e punonte në qytetin e madh grek, mjaft larg prej fshatit të tyre.
Ishte mëngjes. Aroma e dheut dhe e blerimit për shkak të shiut që kishte rënë gjatë natës, i “shoqëroi” për disa orë në udhëtim mbi kreshta malesh e lugina fushash. Atëhere nuk kishte mjete udhëtimi si sot. Rrugë të mira e autostrada jo e jo. Për këtë arsye tre udhëtarët e kali i tyre dori, do të udhëtonin tri ditë, deri sa të arrinin te shtëpia e mjekut të famshëm...
Me mjekun, Dhimoja ishte njohur dikur, shumë kohë më parë në një hotel-restorant të Vjenës. Në kryqytetin austriak shkonte e arsimohej, në disiplina të ndryshme të shkencës, ajka e djalërisë intelektuale të familjeve të pasura.
Dhimoja i ri shërbente atje si bahçevan dhe kopshtar. Ishte i zoti në punë, nuk ia hante qeni shkopin. Çfarë i shikonte syri ia bënte dora. Atje flinte dhe ushqehej edhe studenti grek, Sokrati, që studionte për mjekësi. Kaluan ditë, kaluan muaj e të dyve, me sa dukej, intuita ballkanase, mënyra e jetesës, zakonet, gustimi i gjellëve dhe, mbase, fati bënë që të dy të rinjve t’u puqej gjaku e të lidhnin miqësi të sinqertë atje në zemër të Europës.
Rrodhën vitet. Të dy u kthyen në vëndet e tyre. Dhimua në Shqipëri, Sokarti në Greqi, i cili u bë një ndër mjekët më të famshëm të Ballaknit. Po edhe Dhimua, në zanatin e vet, nuk mbetej prapa, si lulishtar e perimerritës mjaft i zoti. Me punën e tij ai e shndrroi ekonominë shtëpiake nga familje e mesme në familje të pasur. Fshatarët e quanin me krenari “Pasuniku ynë”. Ishte xhymert, bamirës. Të dy miqtë e vjetër u martuan e u bënë me fëmijë dhe, me kalimin e kohës, ata nuk e harruan kurrë miqësinë midis tyre. Ata shkëmbenin vizita me njëri-tjetrin edhe pse rrallë për shkak të largësisë...
... Pas udhëtimit të gjatë e të lodhshëm i zuri nata. Pyetën dhe gjetën një han buzë rrugës e rrëzë pyllit me boriga e pak më lart kishte bredha. Më në lartësi, syri të shikonte drurë ahu. Hëngrën diçka që ua serviri hanxhiu dhe të raskapitur ranë të flinin. I zuri menjëherë gjumi plumb I rëndë. Të nesërmen herët, avazi. Dhimua rregulloi qenglën e samarit të kalit e vendosi hejbet në kaptell. Djali hipi në vithe të kalit dhe, këtë herë, për pak kohë, Dhimoja e shaloi vetë kalin për t’i lënë vëndin pas një ore së shoqes. Ec e ec, ec e ec, deri sa mbërritën te shtëpia e mjekut. Ky, sa i pa, hapi krahët duke i përqafuar dhe u uroi mirëseardhjen. Në mbrëmje prindërit e djalit i treguan mikut mjek shkakun e këtij udhëtimi e vizite të pa lajmëruar. I folën atij për sëmundjen e djalit të tyre të vetëm e cila nuk po e linte të bënte përpjetë. Çehrja e fytyrës së tij ishte gjithnjë ja, kështu, e verdhë si shafran, Djali kishte dhimbje të tmerrëshme, herë-herë therëse, ulëritëse, gjumin ia ndërpriste dhimbja. Pse ta zgjasnin më tepër? Sotiri, biri i tyre i shtrenjtë, po u ikte nga gjiri familjar…
Mjeku i dëgjoi me kujdes. E vizitoi djalin dhe i dha ilaçe qetësuese hë për hë. Të nesërmen bëri analizat e gjakut, të feçes e të urinës. E vizitoi edhe një herë tjetër duke përdorur mjetet më moderne të kohës. Pikasi sëmundjen e “ligë”. Ishte e qartë. Pasi u sigurua se analizat ishin të sakta-klinika e tij private, nga më modernet e kohës nuk gabonte kollaj- ditën e tretë mjeku vendosi t’i fliste hapur Dhimos, mikut të tij. Një mëngjes e ftoi mysafirin e shtëpisë, të dilnin pak jashtë “për të marë pak ajër të pastër”. Dolën. Mjeku i vuri krahun mbi sup mikut dhe i tha:
-Dhimo i dashur, miku im i mirë, e kam shumë të vështirë të jem i padrejtë ndaj vetvetes , po kaq të pamundur e kam të mos të tregoj të vërtetën e për të të mbajtur ty me ymyt...Djali juaj...Si të ta them...ka..ka..sëmundje të pashërueshme...!
Tha këto fjalë mjeku e qëndroi pak si për të marë force shpirtërore për të vazhduar më tej: -Jeta e tij, shumë, shumë mund të zgjasë një vit, një vit e ca muaj!
-Mos, mos miku im!-gati klithi babai i djalit- Nuk ka ndonjë marifet për ta shpëtuar djalin tim të shtrenjtë? E kemi dritën e syve tanë...
Dhimoja u mbyt nga ngashërimi, u pataks nga e pa pritura. Shpresat e tij për ta shpëtuar djalin ranë përdhe’ si shpend i plagosur! Gjeti forcë e vazhdoi:
-Obobo ç’na gjeti ne të zinjve! Si mund të na ikë kështu drita e syve tanë? Perëndia ma fali këtë djalë pas katër vajzave. Po ta kishte taksur për ta marë e ta shpinte në qiell pse na i fali atëhere? Më mirë të mos na e jepte...!
Babait të gjorë iu prenë këmbët. Mbështeti kokën në supin e mjekut dhe u mbyt në ngashërime. Megjithëse i pikëlluar në kulm Dhimoja e mbajti veten dhe nuk i tregoi Dhorkës për gjëmën që e priste djalin. Ai as guxonte ta shikonte në sy të shoqen, nuk donta ta ndante hidhërimin me atë, çdo të fitonte? Ka çaste të rënda e gati lemeritëse në jetë të cilat, në mënyrë të pa shpjegueshme, nuk do t’i ndash me asnjeri, sepse nuk do ta mërzitësh edhe tjetrin, njeriun tënd të dashur. Kështu me brengën e madhe në zemër, i dërrmuar moralisht, Dhimo Kurrizo me të shoqen e djalin e tyre fatkeq morën rrugën e kthimit. Në rrugëtimin e gjatë, ai më shumë heshti se sa foli. Po ka heshtje e heshtje.
Ka të tilla “që flasin” më shumë se sa mijra fjalë.
Bashkëshortët shikonin njëri-tjetrin e nuk flisnin. Kur heshtja gozhdohet në trupin e njeriut është e vështirë ta largosh. Megjithatë, Dhimos i dukej se kjo dreq heshtje ishte plot me fjalë që nuk dëgjohen por kuptohen që atje tutje. Ai i hidhte sytë herë Dhorkës, herë djalit. Dhorka mendoi se shkak i heshtjes së të shoqit mund të ishte ndarja e Dhimos nga miku i vet, Sokrati, nga pagjumësia apo lodhja që ajo kishte vënë re në sytë e tij ditët e fundit.. Ajo shpresonte se me ilaçet që u dha mjeku djali do ta kalonte lumin e shëndeti i tij do të merte për së mbari këtej e tutje.
Për këtë arsye ajo ishte disi e gëzuar, pse të mos gëzohej edhe i shoqi? Ku ta dinte e zeza grua se ato ilaçe ishin vetëm qetësues? Ndërsa për Dhimon, ilaçet, eh, ilaçe zeza thuaj, ishin vetëm “gënjeshtare”, vetëm qetësuese. Heshtja e Dhimos ishte mbërthyer në tërë trupin e tij.
Në fshat të afërmit e farefisi tjetër, më i largët, e “mbytën” me pyetje e interesim për shëndetin e djalit dhe mjekimin që i dha doktori. Përgjigja ishte standarde: “Mirë dolëm, djali u vizitua, doktori i dha ca ilaçe dhe shpresojmë që ai ta kalojë lumin..” Ndërkohë, kryefamiljari vazhdonte punët e bujqësisë. Punë zeza thuaj. Kujt i bënte zemra të punonte dhe të katranosej kur zemra e tij pikonte vrer?
Mirëpo puna ka edhe të mirat e veta. Së pari, ajo të sjell të ardhura, të forcon financën. Kishte familje të madhe Dhimoja, ekonomi të fortë, me toka e livadhe, me parcela bimësh perimore e pak tokë që e mbillte me lule.Udhëzonte argatët e punësuar prej tij. Pa duhej marë edhe me shit-blerjet e mallit. E gjithë kjo ekonomi duhej menaxhuar duke u dalë punëve përpara. Së dyti, puna, në një farë mënyre, të heq fiksimin nga e liga në mos përgjithnjë, të paktën për disa orë. Dhe o kishte rast tani që Dhimoja të “humbiste” në punë o kurrë ndonjëherë tjetër.
Djali i tij e kishte bërë zakon që në kohën e pushimeve të shkollës shkonte pranë të atit për ta ndihmuar apo edhe për të mësuar vetë nga punët e bujqësisë. Dhe kënaqej.
Mirëpo, pas kthimit nga Greqia, babai i vet e ndaloi të shkonte pas tij. E parë e punës nuk donta ta kishte përpara sysh të voglin e vet të drobitur e të ligështuar se i këputej shpiti dhe, e dyta, Sotiri le t’i gëzonte si të kishte qejf ato ditë që i kishin mbetur nga jeta e tij terse dhe e shkurtër.
Ndërkaq dashuria midis pjestarëve të tjerë të shtëpisë po edhe midis njerëzve më të afërm të fisit u duk sikur u shtua.
Frika i bashkon njerzit më shumë se çdo gjë tjetër. Përveç Dhimos asnjeri tjetër nuk e dinte se çfarë sëmundje e kanoste jetën e Sotirit. Ata e dinin se shëndeti i djalit kishte marë tatëpjetën dhe për këtë duhej bërë çmos, me ç’të mundnin, për të shpëtuar jetën e djalit të vetëm të familjes Kurrizo…
Kështu, pra, Sokrati ishte i lirë, bënte ç’të donte. Kur nuk kishte kriza, luante me shokët edhe pse lodhej shpejt.Kur krizat e sulmonin, ai pinte ilaç qetësues. Ngrihej herët, zbriste fshehtas në qilar, kthehej prej andej e hante mëngjez e pastaj shëtiste për qejf të vet rreth e rrotull shtëpisë, ecte nëpër ulicat mbushur anash me manaferra e kullumbri e kërcej bimësh të njoma. Shpesh këpuste biskun e njomë të manaferrës dhe e përtypte, shkonte nëpër luadhe aty afër dhe kafshonte cepinj-një lloj bari që dikush i thotë qumështor. Edhe në verë e vjeshtë hante ç’të mundëte:
Mollë, dardha, molldheri, kullumbri, qershi, vishnja, arra, bajame, manaferra, misra të pjekur e të zjerë, kunguj, gorrica. Në mënyrë të veçantë Sotirit i pëlqente lëngu i armesë që e pinte me etje të madhe çdo ditë në mëngjes.
Ngrihej dhe, fshehtas s’ëmës-ajo nuk e lejonte ta pinte esëll lëngun- zbriste në qilar e aty hapte rubinetin e kades së madhe ku amvisat kishin hedhur të pa prera koka lakrash të mëdha për ta bërë arme’, mbushte një gotë të madhe-ai i thoshte sapllake-me lëngun e thartë po shumë të shijshëm të armesë dhe e pinte si i babëzitur, si i pangopur! Aq shumë e dëshironte lëngun Sotiri sa ai iu lut s’ëmës, motrave e t’et që t’ia linin atij, Sotirit, atë kade me lakër e me lëng e të mos e preknin për ta përdorur njerzit e tjerë të familjes apo t’ua servirnin miqve të shumtë që vinin në shtëpinë e tyre. Sipas tij shijen e lëngut të kades që ai frekuentonte, nuk e kishin lëngjet e kadeve të tjera. Ashtu u bë. Kush mund t’ia prishte qejfin djalit e vëllait të tyre hallemadh, i cili nuk e kishte haberin se çfarë rreziku i kanosej jetës së tij.
Kaluan ditë, javë, muaj e po kalonte viti. Dhimoja, për çudinë e tij, po vërente me kujdes të madh se si i biri po e merte veten, po rritej e po hidhte shtat, po zbukurohej, çehrja e verdhë si lule kungulli, po largohej nga fytyra e Sotirit. Ngjyra e purpurt po ia lezetonte fytyrën djaloshit.
Trupi e fytyra e tij po merte avash, avash bukurinë e moshës.
Trupi i tij i ngjante “vuxhutit” të sportistit. “E shpon elbi thoshin për të fshtarët, siç flisnin në rastet kur një njeri kishte shëndet të mirë për shkak të ushqimit cilësor që përdorte. Ky ndryshim e habiti po edhe e trembi babain e djaloshit. Në fillim u tremb, ç’është e vërteta. Kishte arsye të mjaftueshme për të dyshuar. Tha me vete:”Mos vallë kjo bukuri, ky trup që po rritet si fidan, ishte nuri i fundit i jetës së djalit? Kaloi viti dhe diçka do të ndodhte me sot me nesër” Dhimos, baba ziut, brënda vetes, nuk ia nxinte “goja e shpirtit” të përmëndëte fjalën “vdekje”. Plaç moj gojë, sikterisu moj mëndje! Ç’është ajo fjale! Pu, pu, puu, mos e dhëntë zoti. U mjaftua vetëm duke thënë me vete fjalën « diçka » Por çudia vazhdonte edhe vitin e dytë.
Dhimoja iu fut thellë zemrës së vet, shpirtit e trurit të tij. Kishte frikë ta kujtonte fjalën ultimative të mikut të tij mjek, këtu e një vit e ca më parë.
Kishin rrjedhur shumë ujra nëpër prrenjtë e çezmat e fshatit nga dita ogurzezë e përcaktimit të lloit të sëmundjes kur, një ditë prej ditësh, ndajnatherë, në oborrin e shtëpisë së Dhimos u dëgjuan trokëllima thundrash kuajsh. Ishin ditë vere, kohë pushimesh. Në oborrin e shtëpisë së Dhimos sapo ishin shfaqur një burrë e një grua. Burri që sapo zbriti nga mushka po ndihmonte zonjën e vet të zbriste nga kali.
Ata nuk pritën të dilnin të zotët e shtëpisë për t’u uruar mirëseardhjen. Mirëpo thundrat e kafshëve mbi kalldrëm ishin “zile” për të zotët e shtëpisë. Doli i pari Sotiri për të parë se kush kishte ardhur. I njohu menjëherë mysafirët, mjekun grek e të shoqen, gjithashtu. Bëri zë të dilte i ati që sapo ishte kthyer nga puna. Ky u habit se nuk e priste të shikonte, pas gati dy vjet, mikun e tij të vjetër e të shtrenjtë, Sokratin me të shoqen. Por edhe u gëzua tej mase. Doemos.Vjen miku i shtrenjtë, nga larg, nga Greqia për ta begenisur atë e familjen e tij.
Siç është zakoni, e para gjë në raste vizitash është gostitja me kafe e raki. Kështu bënë të zotët e shtëpisë. Sapo mori filxhanin e kafes, Sokrati tha:
-E po, të shtrenjtë miqt e mij, Dhimo e Dhorkë, kështu e ka jeta, s’ke ç’bën. Ju të rroni e ta kujt...
-Mos u nxito miku im, mos u ngut- ndërhyri Dhimoja , pije rehat kafen. Kemi kohë të bisedojmë gjërë e gjatë. Ju, siç na the, kini ardhur për të pushuar në malet tona, në malet e Shqipërisë. Bujrum edhe një herë pa, për të tjerat, shohim e bëjmë.
I zoti i shtëpisë nuk donte kurrsesi t’i thoshte që në fillim se fëmija që mjeku i parashikoi vdekjen brënda vitit ishte gjallë me plot jetë të shëndetëshme. Mjeku, mbase, do të ndihej i fyer prej parashikimit të tij të nxituar por, siç “tregojnë bathët”, edhe të gabuar.
Mjeku iu bind ndërhyrjes energjike të mikut të vet. Piu kafen e rakinë e vazhdoi muhabetin. Ndërkohë gjith familja nuk dinte ç’të përmbyste nga gëzimi. Gjith fisi u vu në alarm për të mikpritur mysafirin e famshëm. U therën qingja e u poqën në hell. Djathë dhije e deleje kishte sa të donje.
Rroftë sebepi, ishte një rast i mirë për t’u mbledhur e festuar së toku. Në mbrëmje, si e donte zakoni, u shtrua sofra dhe u servir vera e rakia. Shërbenin djem e vajza të fisit, të mirë e të lezetshëm. Njëri prej këtyre djemve të pashëm, ai faqekuqi si molla që kur qeshte faqet i formonin gropëza të vogla në mes tyre, i shërbente me zell kryesisht Sokratit po, doemos, edhe burrave të tjerë rrotull e pranë tij. Mjeku u bë çakërrqejf dhe i bëri përshtypje zelli i djalit për të shërbyer gjatë darkës. Jeta e tij duhet të ketë qënë “ku rafsha mos u vrafsha”. Në një trapezë më tutje, ata më të rinjtë e më të devotshmit për këngë e valle, e ndezën ambientin.
Dikush i bërë sarahosh, nisi vallen dropulliçe, por nuk mundi, këmbët po e tradhëtonin, rakia kishte bërë punën e vet. Atëhere u ngrit dikush prej djemve të fisit e i vuri pllakën gramafonit. Buçiti kënga, u drodh vallja në rrjeshtat e burrave. Kështu me gaz e hare po kalonte mezi i natës.
Mjeku nuk po kuptonte se ç’do të thoshte e gjitha kjo në një kohë kur nuk do të kishte kaluar një vit, një vit e ca kur djali i Dhimos duhet të kishte ndrruar jetë! Si është e mundur të bëhet gjith ky zijafet e të këndohej këngë, pa të hiqej edhe vallja në një kohë kur hija e fatkeqësisë duhej “të lëviste” nëpër shtëpi, brënda oborrit e përtej avllisë nëpër fisin e madh të Dhimos? Për shkak të një specializimi në Amerikë mjeku nuk kishte patur mundësi ta ngushëllonte mikun e tij për humbjen e madhe. Letrat atëhere vonoheshin me muaj pa të mbrrinin në destinacion. Dhe ja gjeti rastin dhe erdhi te miku i vet duke bërë një rrugë e dy punë: Ta ngushëllonte Dhimon për humbjen e djalit e për të kaluar pushimin vjetor në ajrin e pastër e ujin kristal të maleve e pyjeve të Shqipërisë. I nxitur edhe nga isharetet e gruas së vet, pasi bëri qefin tamam e disi çakërqejf, kërkoi të flinin.
Ranë dakord të gjithë. Oda e miqve ishte gati, krevati ndritëte nga çarçafët e bardhë dëborë e nga velenxet e bëra me avlëmëndin e Dhorkës. Mirëpo për doktorin e famshëm,të flinje ishte gjë e thjeshtë. Një si kotkë në grykë nuk po e lejonte të shtrihej për të fjetur. Si mund të flinte ai i qetë pa u sqaruar për vojtjen që kishte hequr i shkreti djalë i Dhimos para se të jepte shpirt? A kishte patur dhimbje të pa durueshme, a u mundua gjatë?! Këtë merak doktori ia zbrazi Dhimos i cili po e shoqëronte në odën e miqve për të fjetur. Dhimoja e pa me kujdes mikun dhe, për të mos e prekur në sedër, i tha me buzën në gaz:
-Fli i qetë tani, nesër kemi kohë e bisedojmë.
-S’ka gjë jo, vetëm një fjalë dua të më thuash...
-Ai djali që të shërbente sonte gjatë gjithë kohës e paska shkruar nga perëndia që të jetojë gjatë - tha Dhimoja duke plotësuar dëshirën e mikut.
Mjeku u shastis, mbeti me gojë hapur.
Ai? Ai!? Po pse nuk ma the që në fillim këtë gëzim o miku im- pyeti i habitur Sokrati.
Gjatë natës mjekut i pulsonin në tru shumë mendime e pyetje të çuditëshme. Nuk i kishte ndodhur kurrë gjatë punës së tij si mjek në Greqi, Vjenë a kudo gjetkë nëpër botë, që të mos parashikonte ecurinë e sëmundjes së pacientit që vizitonte e kuronte. Ky ishte rasti i vetëm, unikal, mbase, edhe për kolegë të tjerë të tij. E quante dështim dhe mediokritet parashikimin që kishte bërë për sëmundjen dhe, rrjedhimisht, për jetën e djalit të Dhimos.
I dukej sikur jeta i kishte vënë si kusht pabesinë ndaj vetvetes! Nga që gjumi e zuri afër mëngjezit, u ngrit nga krevati në mesditë. Të parën gjë që kërkoi ishte takimi me djaloshin Sotir. E shikonte e nuk u besonte syve. Edhe një herë po i thoshte vetes: “Është rrast tepër, tepër i rrallë që ka bërë vaki në përvojën time të gjatë si mjek! Si mund ta shpjegoj mrekullinë që ka ndodhur kur njeriun që e përcaktova pa shpresë shpëtimi qind për qind para gati dy vjetëve, ja ku e kam përballë meje? Është ky, djali azgan,që po më shikon buzagas e po e shikoj i lumtur, i përmallur
por edhe fajtor pa faj. O zot i madh, vetëm ti mund të bësh çudira të tilla!” Monologu me veten e shndrroi doktorin para djaloshit si një njeri të dalldisur pas diçkaje që nuk e ka njohur më parë. E mblodhi veten mjeku Sokrat dhe mori mënjanë djaloshin. Filloi pyetjet. Donte ta testonte. Pyetja e parë që bëri lidhej me agjendën ditore të djaloshit,veprimet që bënte ai gjatë ditës, çfarë hante, çfarë pinte, lëvizjet që bënte, kur flinte e kur zgjohej. Dhe djali i tregoi mjekut veprimet ditore të tij fije e për pe’.
Sotirit i pëlqente vetmia. I donte këngët popullore, pëlqente meloditë barirore, cicërimat e zogjve, kënaqej me brymën po edhe me vesën, s’kishte të ngopur me aromën e tokës pas shiut. Çdo mëngjes vërdallisej ulicave të selishtes pranë shtëpisë, shkonte pranë prroit me ujë brisk të ftohtë. I shijonte kërcejtë e njomë të manaferrave,gorricat e kullumbritë, cepinjtë qumështorë të luadheve.
Ëmbëlsirën s’para e kishte qejf, thartirën po, ia donte shpirti.Kjo ishte arsyeja që ai, pa zbardhur mirë dita, fshehurazi s’ëmës- ajo nuk e lejonte të futëte gjë prej gjëje në gojë pa pirë gotën e qumështit e kokrrën e vezës- zbriste shkallët e bodrumit e, si hapte rubinetin e kadeve të armesë, mbushte një sapllake plot dhe e pinte atë esëll si i babëzitur. Kënaqej jashtëzakonisht me shijen e lëngut të armesë.
Në këtë pikë të rrëfimit mjeku ia nguliti mirë sytë fytyrës së djaloshit. Pyeti:
-Po sot a egziston ai but me arme?
-Lakrat kokë janë po lëngu i armesë është gati në mbarim-u përgjigj Sotiri. Unë u jam lutur prindërve e motrave të mija që në butin që preferoj unë të mos venë dorë. Ata nuk ma trazojnë butin që preferoj. Është prona ime-përfundoi përgjigjen duke qeshur djaloshi Sotir.
Mjeku nuk e bëri të gjatë. Me djalin për dore zbriti me shpejtësi shkallët e bodrumit. Hapi me pa durim kapakun e butit të madh dhe nxori prej andej të gjitha kokrrat e mëdha të lakrave të pa coptuara. Filloi tok me djalin t’i xhvoshkëte gjethe pas gjethe të cilat ishin fletë të mëdha, gjitha lakrat. Pas disa minutave punë, të dy panë, jo pa habi, një gjarpër mbështjellë kutullaç pas fletës së brëndëshme në të gjithë perimetrin e kokës së lakrës. Mjeku i hodhi krahun në qafë djaloshit Sotir dhe i tha: “Helmi i këtij gjarpëri, përzierë me lëngun e armesë ku ka edhe kripëra të llojeve të ndryshme të ka shpëtuar jetën nga sëmundja e rrezikëshme, pa shpresë shpëtimi, që ke patur, o biri im i mirë!. Mund të jetë edhe kombinimi i këtij lengu të armesë me barishtet, kërcejtë e bisqet e njomë, frutat e perimet që ke ngrënë vazhdimisht, por ta dish kryesori ka qënë ky, lëngu i armesë, helmi i gjarpërit që ai ka patur brënda. Mos harro djalosh se kjo çudi, përveç fatit, ka arsye biologjike. Vetë jeta është sekret fiziologjik”
Sotiri dëgjoi për herë të parë që paska patur sëmundje të rëndë. Atij askush nuk i kishte treguar për këtë sëmundje. E dinte që vuante, që kishte patur dhimbje të tmerrshme, të pa durueshme herë pas here, por nuk e pandehte kurrë se jeta e tij, varej në fije të perit, se ajo kishte qënë kaq shumë e rrezikuar. Ja, tani sapo e dëgjoi nga goja e mjekut të famshën, mikut të babait të tij.Vetëtimthi i shkoi mëndja tek simboli i farmacive, kudo në botë: Një kupë rreth së cilës përdridhet gjarpëri me gojë hapur që kullon helm në brëndësi të saj...
Fiqri Shahinllari
