-Shënime për vellimin e fundit poetik të
Jani Plasës-
nga Fuat Memelli
 |
| Jani PLASA |
Një
dhuratë tjetër për lexuesit e poezisë, ka bërë kohët e fundit, shkrimtari e
poeti Jani Plasa. Është një vëllim poetik ku nëpër vargje rrjedh mall
emigranti, ndaj edhe vëllimin autori e ka titulluar ”Ujvarë malli”. Ky është
botimi i pestë i tij, pas dy romaneve, një vëllimi me tregime si dhe një me
poezi. ‘Ujvara e mallit” numuron në faqet e saj 100 poezi, të ndara në kapituj
sipas tematikës që përmbajnë. Unë kisha lexuar edhe poezitë e vëllimit të
mëparshëm, të cilat më kishin pëlqyer mjaft, por këto të këtij vëllimi më
“ngjitën” edhe më shumë. Më “ngjitën” dhe, siç e kam zakon kur lexoj një libër,
nënvizoj pjesët që më pëlqejnë. Kur mbarova së lexuari, pashë se pjeset e
shënuara ishin të shumta. Mbresat që përjetova, më nxitën edhe të shkruaj këto
rradhë.
Libri nuk ka parathënie, siç ndodh në shumë botime. Në vend të saj ka
poezinë ”Parathënie” ku ndër të tjera poeti thekson:”Lapsin e mpreha në grijën
e ashpër të jetës/ me të rrëmiha kopshtin e bardhë të letrës/ në lehe vargjesh/
fara mendimesh e ndjenjash mbolla”….
Siç theksohet edhe në titullin e librit,
shumë poezi kanë “mbirë” prej mallit, janë “ushqyer” e janë “rritur” prej tij.
Poeti
Jani Plasa, ka shkruar poezi vite më parë, qysh kur ishte mësues në fshatrat e
Korçës, etj, por numuri i tyre është shtuar në këto 18 vite të emigracionit që
jeton në Quincy të Amerikës, qytet afër Bostonit. Kështu ka ndodhur me shumë
poetë të tjerë, pasi poezia lind nga brenga, nga malli për njerzit e dashur,
malli për atdheun, për vendlindjen, për natyrën, për … Poezitë me temën e
mallit, që janë ndër më të bukurat, autori i ka mbledhur në ciklin “Kam dy
zemra”, të cilën njërën e ka lënë në Shqipëri dhe tjetrën e ka me vete këtu në
Amerikë.
Siç
thotë Volteri:”Atdheu është vendi ku robërohet shpirti”. Malli për atdheun, për
Korçën e tij, për shokët dhe miqtë, për shtëpinë e braktisur, e kanë kapur
“rob” dhe nuk e lëshojnë. Por, megjithatë, ai e gjen një zgjidhje: ”plagët i
mjekon me kujtime/ i lidh me ylbere dashurish”.
Gjurmë të pashlyera në
krijimet e tij poetike, kanë lënë vitet e punës si mësues i gjuhës dhe
letërsisë. Krijimet me këtë tematikë, janë mbledhur në ciklin ”Ditari i
mësuesit”. Aty në fshatin e largët të rrethit të Korçës “tulatur në gjirin e
malit/ ku drita humbet rrugën”, autori ka qëndisur plot vargje të bukur. Aty “
me zjarrin e dijes e ngrohim klasën e ftohtë/në shkollën e ndërtuar me plitharë
e gurë/ ndërtesë e vogël kapur me thonj pas shpatit”.. Shumë poezi me këtë
tematikë, janë shkruar në regjimin e kaluar dhe për hijen e trishtimit që i
mbulonte, siç thotë autori, ishin të mbyllyura në “kuvli”, ndërsa tani në
qiellin e demokracisë, i ka lëshuar të fluturojnë si zogj.
Një
nga poezitë e bukura të këtij cikli, është ajo me titull:”Djali i kulakut”: Si
t’ja gremis trishtimin/ nxënësit tim të zellshëm e të mirë/ djalit të kulakut
që vjen në shkollë që pa gdhirë?”Ai “asnjëherë nuk qesh/ asnjëherë nuk
qan/Çfarë bluan?/ çfarë përtyp?/Çfarë tjetër veç dëshpërimit”. Kjo poezi, është
një aktakuzë për regjimin e kaluar që me luftën e klasave, dënonte edhe
fëmijët, siç ishte edhe ky nxënës “i dënuar nga urrejtja me heshta”. Gjëndjen e
tij e vuan edhe mësuesi- poet, prandaj nuk mund t’i flasë për “lumturi”.
Një
“stacion “ tjetër ku ndalet autori, është ai i shtëpisë ku është lindur e
rritur, i nënës e vëllajt që kanë ndruar jetë. Pikat e lotëve që pikojnë për
nënën dhe vëllanë, janë “përrenj dëshpërimi” dhe ia grryejnë shpirtin, por
poeti i fshin lotët me dhimbjen e tij. Shtëpia tashmë e braktisur, është
“tkurur prej heshtjes” dhe ai bën para saj “fotografinë e braktisjes”. Mijra
shtëpi shqiptare u braktisën këto 25 vjet nga migrimi dhe emigrimi. Ato janë
plagë të hapura në shpirtrat e të zotërve.
Kujtimet
e dashurisë së parë, buisin në një cikël tjetër, të cilin autori duke përdorur
dialektin e Korçës, e ka titulluar “Zoçka e dashurisë së parë”. Megjithëse
poeti i ka kaluar të 70-at, dashuria, ky motiv i përjetshëm poetik, zbret edhe
në “livadhin poetk” të Janit, sepse “një zoçkë e tulatur fle në zemrën e tyre
dhe “ i fshin lotët me një pendë krahu”. Në pak vargje, flet shumë poezia”Letra
e vonuar”. Dhe kjo ka një arsye:”duke e mbajtur në gji”. Poeti ”ka falur dhe ka
marrë një qiell me dashuri”.
Motive
të tjera me mesazhe për paqen dhe dashurinë mes njerëzve, kundër egos, smirës,
kundër njerëzve me dy fytyra, përcillen në ciklet e tjera të poezive. Poeti
“godet” me vargje njeriun hipokrit, pasi ”në fjalët e tij me një cipëz sheqeri/
lëvrin smira dhe vreri”. Ai “qëllon” me “armën” e poezive edhe politikën
shqiptare, të cilën e quan “një mushkë me huqe”. Shpirti i tij delikat, si i
gjithë poetëve, preket nga gjaku që derdhet nëpër botë si dhe për refugjatët e
ikur nga lufta e varfëria që “dremitin mbi gjemba/ dhe jastëkë prej gurësh”.
Ja,
për vlerat e “Ujvarë së mallit” për të cilat fola më lart, por që ka edhe të
tjera, bëra mjaft nënvizime, njëkohësisht iu riktheva për ta lexuar. Ky është
“magneti” i artit: të të bëjë për vete e mos të lëshojë, njëkohësisht edhe të
të shtier në mëndime…
No comments:
Post a Comment