PASUES I DENJË I NJË FAMILJEJE AGRONOMËSH

ENDRIT  SKËNDER KULLAJ

NIP NGA LIBOHOVA

Përgatiti:  Besnik ISMAILATI

Agronom , Publicist

Libohovë, Gjirokastër. 

  

Endrit KULLAJ

Endrit Kullaj ka lindur më 29.06.1976 në Tiranë. Ai është nipi i Abedin Çiçit. Por cila është biografia e tij e shkollimit dhe e punës?

Arsimimi: pasi përfundon arsimin 8 vjeçar dhe atë të mesëm në gjimnazin “Qemal Stafa” në Tiranë në vitin 1993, në vitet 1995 – 2000 Endrit Kullaj vazhdon studimet e larta në degën e Agronomisë pranë Universitetit Bujqësor të Tiranës, ku diplomohet me rezultate të larta si “Inxhinier Agrar, dega Agronomi”. Vazhdon studimet pasuniversitare (Master), dega “Hortikulturë dhe Mbrojtje Bimësh” (diplomë e UBT, viti 2003).

Pas disa vitesh përvojë pune në sektorin bujqësor privat dhe publik, si Menaxher i Import – Eksportit për Agroblend shpk (Shkurt – Korrik 2000), më pas si anëtar i një ekipi kërkimor në Ministrinë e Bujqësisë dhe Ushqimit (2000 – 2001) dhe më vonë, për 4 vjet, si konsulent me një projekt zhvillimor (2001 – 2004), në mars 2005 vendos të ndërmarrë karrierën akademike si pedagog pranë Departamentit të Hortikulturës dhe Mbrojtjes së Bimëve në UBT. Pranë këtij Departamenti është edhe kontributi dhe veprimtaria e tij më e pasur mësimore dhe shkencore në fushën e përgatitjes së specialistëve të rinj të bujqësisë, por edhe në sfera të tjera të shkencës së bujqësisë brenda e jashtë vendit.

Endrit Kullaj spikat si një specialist bujqësie me vlera të larta në fusha kërkimi multidisiplinare dhe eksperimentimi shkencor. Kërkimet e tij gjatë studimeve universitare dhe pasuniversitare në UBT e deri në 2010 janë fokusuar kryesisht në kontrollin biologjik (bujqësia organike) të dëmtuesve dhe sëmundjeve të pemëve frutore dhe hardhisë. Në këto studime, Endrit Kullaj ka përfituar nga aftësitë e fituara gjatë stadeve kërkimore pranë Qendrës Ndërkombëtare për Studime të Thelluara Agronomike Mesdhetare (CIHEAM), Bari, Itali  për metodat e diagnostikimit sierologjik dhe molekular, shumimin in vitro dhe in vivo, shëndetësimin dhe çertifikimin e drufrutorëve, si dhe pjesmarrjen në Acarology Summer Program pranë Universitetit Shtetëror të Ohio-s, SHBA me profesorët më të njohur të akarologjisë si Sabelis, Amrine, De Moraes, Welbourn, Ochoa, James dhe O’Connor. Një pjesë e mirë e punimeve shkencore i përkasin kësaj fushe kërkimore. Më 29.03.2006, Endrit Kullaj merr gradën shkencore “Doktor i Shkencave Bujqësore” nga UBT.

Veç kërkimit shkencor të ngushtë, Endrit Kullaj ka qenë vazhdimisht i interesuar për zhvillimin e bujqësisë së qëndrueshme dhe në mënyrë të veçantë bujqësisë organike. Ndikim të fortë në këtë drejtim ka patur çertifikimi ndërkombëtar për projektim në permakulturë nga Instituti i Permakulturës, Australi (2001) me trajner Rosemary Morrow dhe kursi i specializimit tri–vjeçar (2002 – 2003 – 2004) në Zhvillimin e Qëndrueshëm të Sistemeve Bujqësore, Mjedisore dhe Rurale, i organizuar nga UniAdrion (Universiteti Virtual i Bazenit Adriatik – Jonian) dhe Universiteti i Bolonjës, ku e vlerësua shkëlqyeshëm (cum laude). Kjo e motivoi për të marrë një diplomë të dytë si “Ekonomist Agrar”, dega Ekonomi dhe Politikat Agrare (pa shkëputje nga puna) në vitin 2005. Si vazhdim i këtyre studimeve në ekonomi agrare, ai merr doktoratën e parë ndërkombëtare në “Bashkëpunim Ndërkombëtar dhe Politikat e Zhvillimit të Qëndrueshëm” të Universitetit të Bolonjës në fushën kërkimore “Ekonomi, Bujqësi dhe Mjedis”, duke mbrojtur një dizertacion për zhvillimin e bujqësisë organike në Shqipëri nën udhëheqjen e Prof. Andrea Segrè. Në kuadër të kësaj doktorature Endrit Kullaj ka kryer stazhe kërkimore nën udhëheqjen e Prof. Nicolas Lampkin në Qendrën Organike të Uellsit dhe Institutin e Studimeve Rurale të Universitetit Aberystwyth në Uells të Britanisë. Shumë prej rekomandimeve të hulumtimeve u përfshinë në Planin e Veprimit për Bujqësinë Organike në Shqipëri (2006) dhe Strategjinë e Bujqësisë dhe Strategjinë e Zhvillimit Rural të Ministrisë së Bujqësisë.

Angazhimi me Universitetin e Bolonjës pas doktoraturës ka vazhduar me mësimdhënie në masterat e nivelit të parë dhe të dytë në Zhvillimin e Qëndrueshëm të Bujqësisë dhe Zonave Rurale, kurseve të specializimit dhe shkollave verore të organizuara nga Universiteti i Bolonjës gjatë viteve 2007 – 2009. Ai ka udhëhequr shumë studentë masteri nga Ballkani të cilët sot kanë pozicione shumë të larta në administratën publike dhe universitete. Edhe në këtë fushë kërkimore Endrit Kullaj është autor i disa botimeve kryesisht në lidhje me politikat e bujqësisë organike, ndikimin mjedisor të praktikave bujqësore, përdorimin e mbetjeve bujqësore për prodhim energjetik, etj., përfshi dy monografi shkencore me shtëpitë botuese AV Akademikerverlag GmbH & Co. KG dhe Nova Science Publishers. Në këto vite ai ka qenë titullar i lëndëve “Pemëtaria Organike” dhe “Permakulturë”.

Pas studimeve të doktoraturës dhe i angazhuar gjithashtu si titullar i modulit “Përmirësimi Gjenetik i Pemëve Frutore”, Dr. Endrit Kullaj zhvillon një interes të veçantë në vlerësimin e germoplazmës së pemëve frurore, veçanërisht për rezistencë ndaj dëmtuesve, duke ruajtur të njëjtin objektiv, bujqësinë e qëndrueshme dhe organike. Me këmbëngulje dhe në traditën e familjes (puna me koleksionimin e resurseve gjenetike të Agr. Abedin Çiçi dhe Prof.Asoc. Ilir Çiçi), ai synon vlerësimin e germoplazmës autoktone të drurëve frutorë dhe të afërmve të egër të tyre, veçanërisht testimin për rezistencë ndaj sëmundjeve dhe dëmtuesve. Për këtë ai përdor metodologji të fenotipizimit dhe gjenotipizimit, duke përdorur përvojën e fituar gjatë stadeve kërkimore pranë Laboratorit të Biologjisë Molekulare, INRA Orleans (Francë) në periudhën kohore mars – tetor 2008 (analiza gjenetike, ekstraktim ADN, PCR, sekuencim, përdorimin e GeneMapper, barkodim gjenetik, etj.), pranë Departamentit të Pemëve Frutore në Universitetin e Bolonjës, dhjetor 2008 – prill 2009 (testim për rezistencë ndaj kromës në serrë, procedurat e hibridizimit të kontrolluar, analizë e pjalmit, protokolle fingerprinting për karakterizimin gjenetik – molekular; QTL në përmirësimin gjenetik molekular) me Prof. Sansavini dhe Prof. dhe pranë Qendrës për Kërkim dhe Eksperimentim në Bujqësi ‘Basile Caramia’, Itali (karakterizim gjenetik i hardhisë, eksperimente me përmirësimin gjenetik të hardhisë dhe përdorimin e programeve ampelometrik/karpometrik). Ka qenë anëtar i Grupit të Punës Malus/Pyrus, Kryetar i Grupit të Punës për Frutat & Hardhinë për Evropën Juglindore (SEEDNet), koordinator kombëtar dhe rajonal (Evropa Juglindore), Anëtar i EUCARPIA (Shoqata Evropiane për Kërkim në Përmirësimin Gjenetik të Bimëve), etj.

Pjesa më e madhe e 30 punimeve shkencore në këtë fushë janë realizuar në kuadër të projekteve kërkimore në të cilat ka qenë koordinator ose drejtues i grupit kërkimor si “Ngritja e një Banke Gjenetike Kombëtare të Pemëve Frutore, me Arkiva Klonale Satelite dhe Ferma Burimore të Resurseve në Shqipëri”, “Vrojtim i popullatave autoktone të mollëve (Malus domestica) në zonën e Evropës Juglindore”, “Identifikimi, kampionimi, koleksionimi dhe karakterizimi i kultivarëve autoktonë kryesorë të kumbullës (Prunus domestica) në Shqipëri”, “Identifikimi i rezistencës ndaj patogjenëve në gjenotipet shqiptare të mollës dhe dardhës dhe karakterizimi gjenetiko-molekular i tyre”, “Identifikimi dhe karakterizimi i popullatave të hardhisë së egër (Vitis vinifera ssp. sylvestris) në rajonin e Evropën Juglindore”; “Studimi dhe vlerësimi i germoplazmës vendase të hardhisë”, “Përmirësimi, shëndetësimi dhe prodhimi i vreshtave dhe verërave lokale”; “Bashkëpunimi Lindje – Perëndim për Eksplorimin e Diversitetit të Hardhisë dhe Mobilizimin e Trajtave Përshtatëse për Përmirësim Gjenetik; “Analizimi i gjendjes së shëndetit viral të germoplazmës vendase të Kosovës dhe Shqipërisë”, etj. Në kuadrin e Projektit “Zgjerimi i koleksionit dhe dokumentimi i llojeve vendase të frutave dhe arrorëve në Universitetin Bujqësor të Tiranës” të financuar nga Departamenti i Bujqësisë i SHBA, së bashku me Prof. John Preece dhe Dr. Joseph Postman, ka mbledhur qindra gjenotipeve të llojeve të egra të afërme me pemët frutore në gjithë territorin shqiptar. Ai është pjesë e ekipeve kërkimore që merren me studimin e tyre në dy repozitorë të germpolazmës drufrutore, të Universitetit të Davis (Kaliforni) dhe në Oregon. Falë këtij aktiviteti kërkimor dhe pedagogjik të pasur, në vitin 2011 i jepet titulli Profesor i Asociuar.

Duke parë që ndryshimet klimatike ishin kërcënimi kryesor për qëndrueshmërinë e bujqësisë dhe veçanërisht hortikulturës, me ndikime katastrofike mbi prodhimtarinë bujqësore dhe resurset gjenetike, Prof.Asoc. Endrit Kullaj themelon në Departamentin e Hortikulturës dhe Arkitekturës së Peizazhit, fushën e kërkimit në fiziologjinë e streseve abiotike të bimëve hortikulturore. Interesi i tij kërkimor lidhet veçanërisht në kuptimin e sjelljes fiziologjike të pemëve frutore ndaj stresit të thatësirës, identifikimit të treguesve dhe instrumenteve më të mirë për të monitoruar gjendjen ujore në kohë reale dhe përdorimit të modelimeve përkatëse.Në këtë fushë ai ka udhëhequr 3 studentë të doktoraturës dhe shumë studentë të masterit shkencor. Midis shumë teknikave, ai përdor aftësitë mbi dixhitalizimin e arkitekturës së pemëve frutore dhe modelimin e fituar gjatë stadit kërkimor pranë Ekipit të Arkitekturës dhe Mikroklimës së Pemëve Frutore në INRA, Clermont-Ferrand, me Dr. Marc Saudreau dhe Dr. Pierre-Eric Laurie në korrik 2009 si dhe sensorët për matjen e fluksit të ksilemës, dendrometrat dhe radiometrat pranë EMS, Brno, Çeki me Dr. Jiri Kucera. Më rishtazi, edhe në funksion të kërkimit shkencor në fushën e fiziologjisë së streseve abiotike, është kualifikuar mbi teknikat mjedisore fushore për shkallëzimin e fiziologjisë molekulare në nivelin e gjethes dhe kurorës në Lisbonë (Portugali) me autoritetet më të mira në këtë fushë nga universitetet e Oxford, Cambridge, Essex, Sheffield, Illinois dhe Manchester. Ai njeh teknikat kryesore fushore dhe laboratorike për proceset në nivelin e gjethes (shkëmbimin fotosintetik të gazeve, fluoreshencën e klorofilit, gjendjen ujore dhe përçueshmërinë hidraulike); procese të kurorës (teknikat e izotopeve të qëndrueshme, monitorimi i zhvillimit të  kurorës/LAI, termografia IR dhe gjendja e ujit/ushqyesve); teorinë dhe praktikën e monitorimit afatgjatë në kushte fushore (mikrometeorologjinë, kovarianca e shtjellave, ndjesimi në largësi).

Pas marrjes së titullit Prof.Asoc. dhe deri më sot,ai ka shkruarmonografi shkencore jashtë vendit, shumë artikuj original, të indeksuar në Scopus dhe me faktor impakti (Thomson & Reuters). Ka mbajturmjaft referime/kumtesa në simpoziume shkencore të Shoqatës Ndërkombëtare për Shkencën e Hortikulturës (ISHS), në SHBA, Gjermani, Greqi, Kroaci, Itali, Kinë dhe Turqi. Disa tregues të tjerë të aktivitetit kërkimor (deri në 2019) janë edhe indeksi H (8) dhe g (9), numri i citimeve (213), indeksi RG (ResearchGate) 21.72 që është më i lartë se 75% e mbi 15 milion kërkuesve të regjistruar në ResearchGate përfshi edhe 26’660 lexime të 173 punimeve të regjistruara. Këtyre i shtohen edhe mbi 8102 lexime në Academia. Mbështetur në aktivitetin e tij botues, sikurse edhe anëtarësinë në shoqata ndërkombëtare të specializuara, pjesmarrjen në borde editoriale dhe projekte e konsorciume kërkimore, Endrit Kullaj është ftuar të jetë bashkëautor në disa libra ndërkombëtar: sikurse mund të përmenden dy libra të Academic Press (Elsevier), dy libra të ISHS, një libër të Nova Science Publishers, etj. 

Një vëmendje të veçantë Prof. Kullaj i ka kushtuar mësimdhënies dhe pajisjes së studentëve me literaturë bashkëkohohore, në të gjithë modulet dhe nivelet ku ka dhënë dhe jep mësim, veçanërisht në lëndët ‘Biologji e Bimëve Hortikulturore’, ‘Fiziologjia Mjedisore (Ekofiziologjia) e Pemëve Frutore’ dhe ‘Përmirësimi Gjenetik i Bimëve Hortikulturore’. Disa prej botimeve kryesore për studentë janë:

ÇAKALLI, D. dhe E. KULLAJ (2007) Biologjia e Bimëve Hortikulturore. 510 fq.

KULLAJ, E. dhe D. ÇAKALLI (2007) Praktikum i Biologjisë së Bimeve Hortikulturore. 250 fq. 

KULLAJ, E. (2008). Ekofiziologjia e Drufrutorëve. 540 fq. 

KULLAJ, E. (2008). Biologjia e Thelluar e Pemëve Frutore

KULLAJ, E. (2009). Pemëtaria Organike. UBT 200 fq.

KULLAJ, E. (2009) Permiresimi Gjenetik i Pemeve Frutore (Pjesa Speciale). 789 fq.

KULLAJ, E. (2012) Metodat Molekulare te Permiresimit Gjenetik te Pemeve Frutore. 450 fq.

KULLAJ, E. (2016). Përmirësimi Gjenetik i Pemëve – Metodat Konvencionale dhe Molekulare. 310 fq. 

KULLAJ, E. (2017). Fiziologjia Mjedisore e Pemëve Frutore. 330 fq 

Po në dobi të studentëve në përgjithësi, ka përkthyer tekstet ndërkombëtare shumë të njohura si: 

‘Biology of Plants’, 7th Ed. Raven, Evert & Eichorn, për UFOPress, 900 fq

‘Laboratory Topics in Botany’, 7th Evert & Eichorn, UFOPress, 250 fq

‘Plant Science: Growth, Development and Use of Cultivated Plants’, 5th Ed. McMahon, Kofranek & Rubatzky, për Sh.B. DITURIA(kap. 12 – 22)

‘Earth User’s Guide to Permaculture’, R. Morrow, për World Vision

‘Introduction to Permaculture’, B. Mollison, për World Vision

Përvojës didaktike dhe kërkimore të Prof. Endrit Kullaj i shtohet edhe përvoja administrative dhe kontributi institucional për UBT kur në Qershor 2018 zgjidhet Përgjegjës i Departamentit të Hortikulturës dhe Arkitekturës së Peizazhit në Fakultetin e Bujqësisë dhe Mjedisit. Gjatë drejtimit të Departamentit, ai është angazhuar si drejtues i grupit të punës për hapjen e programit të ri të studimit në Bachelor në Arkitekturë Peizazhi dhe Programit Profesional 2-vjeçar në Kopshtari. Gjatë kësaj periudhe akreditohet me sukses programi Bachelor në Hortikulturë dhe Masteri Profesional në Arkitekturë Peizazhi.

Që prej fillimit të viteve 2000, Endrit Kullaj është angazhuar intensivisht si ekspert dhe konsulent në shumë projekte zhvillimore me donatorë si GIZ, PNUD, ADA, SIDA, SNV, BB, USAID, etj. për transferimin e njohurive dhe trajnimin e trajnerëve, duke publikuar edhe mjaft manuale, udhëzues dhe broshura teknike për prodhuesit e bimëve aromatike e mjekësore, protokolle për pasvjeljen e mollës, etj. 

Gjithashtu, me inisiativë personale e pa financim por në traditën e broshurave teknike të gjyshit të tij, Agr. Abedin Çiçi, Prof. Kullaj ka botuar në Scribd faqen POM AL mbi 80 botime teknike në fushën pemëtarisë dhe pomologjisë, që sot kanë arritur në 100’000 lexime. Që prej vitit 2013 këto botime shpërndahen nëpërmjet faqes zyrtare të Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural (www.agro.al). Disa prej këtyre librave elektronikë janë:

KULLAJ, E. (2013) Teknologji kultivimi në pemëtari. 360 fq

KULLAJ, E. (2013) Shumimi Vegjetativ i Drufrutorëve. 97 fq

KULLAJ, E. (2013) Origjina dhe përhapja e drufrutorëve. 55 fq

KULLAJ, E. (2013) Tiparet pomologjike të drufrutorëve. 137 fq

KULLAJ, E. (2012) Prodhimi i frutave. 231 fq

KULLAJ, E. (2012) Fenologjia e drufrutorëve. 403 fq

KULLAJ, E. (2012) Kultivarët e drufrutorëve. 155 fq

KULLAJ, E. (2012) Nënshartesat e drufrutorëve. 67 fq

Krahas angazhimit akademik dhe si ekspert, Endrit Kullaj ka punuar si Inspektor Ndërkombëtar për Çertifikimin e Produkteve Organike me kompanitë BCS  OKO Garantie dhe CERES Cert. (2003 – 2007)ndërsa në vitin 2008, bashkë me Johannes Gutmann themeloi kompaninë SONNENTOR shpk e cila eksporton bimë aromatike e mjekësore bio në Austri dhe tregton produkte organike në tregun shqiptar. Si administrator i kësaj kompanie, Endrit Kullaj ka krijuar një rrjet furnitorësh në disa rajone të Shqipërisë dhe kontrakton mbi 100 ha produkte organike të kultivuara.

Është njohës shumë i mirë i disa gjuhëve të huaja si anglisht, italisht dhe frëngjisht.

Përgatiti Agr. Besnik Ismailati

SIMBOL I FRUTIKULTURËS DHE PERSONALITET I AGRONOMISË SHQIPTARE

ABEDIN DERVISH ÇIÇI

MJESHTËR I MADH

QYTETAR NDERI I LIBOHOVES

Përgatiti:  Besnik ISMAILATI

Agronom , Publicist

Libohovë, Gjirokastër. 

Abedin D. ÇIÇI
(1911 - 2005)

Abedin Çiçi lindi në Libohovë më 28.11.1911 në Lagjen Hoxhollarë, ndëroi jetë në Tiranë më 2005. Në vitet 1920–1923 kreu shkollën parafillore në Nepravishtë, ndërsa në vitet 1923 - 1926 vazhdoi shkollën fillore në Libohovë.

Në vjeshtë të vitit 1926 i akordohet bursë studimi për në shkollën e mesme Shqiptaro - Amerikane (Harry T.Fultz) në Tiranë të cilën e mbaroi me sukses në vitin 1932.

Në 20 dhjetor 1932 filloi në Itali kursin e specializimit një vjeçar pranë ISTITUTO TECNICO AGRARIO (Instituti Teknik Bujqësor) të Firences. Gjatë kohës së specializimit mori njohuri për pemët frutore, për kopshtarinë, për lultarinë, ndërsa për ullirin njohuritë i mori në Stacionin e Ullirit në Pescia (Peshia), Itali.

Një ndihmesë e madhe në dijet e tij ishte edhe prania dhe mbajtja afër nga Prof. Alessandro Morettini , ish Drejtor i Institutit ku cilësohet edhe sot si babai i frutikulturës Italiane.

Me gjithë kërkesën nga ana e Prof. Morettini-t për të vazhduar studimet, ai vendos të kthehet në atdhe për të ndihmuar në ngritjen e pemtarisë së vendit , mbërrin në Shqipëri më 22 dhjetor 1933.

Periudha e specializimit në Firence i krijoi mundësi që të punonte duke mbledhur një sasi parash, të cilat i përdori për blerjen e një koleksioni të pemëve frutore me ndërhyrjen edhe të prof. Morettini-t.

Në janar të vitit 1934 emërohet kryeteknik i fidanishtes së përgjithëshme shtetërore që ndodhej në Laprakë. Fidanishtja kishte në vartësi dhe dy stacione shtetërore të përgjithshme, Stacioni Shtetëror i Krimbit të Mëndafshit dhe Stacioni i Bletës.

Në fidanishte realizoi prodhimin e fidanëve të pemëve frutote, pyjore dhe ornamentale (zbukuruese), më vonë edhe prodhimin e fidanave të agrumeve, të ullirit e të prodhimit të fidanave të hardhisë. 

Realizoi mbjelljen e koleksionit të pemëve frutore të sjellë nga Italia, për sigurimin e materialit shartues, ngritjen dhe vlerësimin e pemtoreve të koleksionit, aplikimin e teknologjive të reja në drejtim të prodhimit të fidanave në përgjithësi në përcaktimin e numrit të varieteteve për çdo specie sipas dijeve të atëhershme.

Organizoi kurset e specializimit të punëtorëve për kryepunëtor si dhe për ndihmës specialist hortikulture ( perime). Këta ishin punëtorët e parë bashkë me kryepunëtorët dhe punëtorët e specializuar që më vonë drejtuan fidanishtet e ngritura , por kishte edhe raste që ata të drejtonin dhe fidanishtet pyjore si në shkollën e Kavajës, në Bilisht e gjetkë.

Hodhi bazat për ngritjen e fidanishteve të dyta në prefektura dhe nënprefektura si në Peshkopi, Kukës, Korçë, Bilisht, Kavajë, Lushnje, Fier, Delvinë.

Në vitin 1935 u ngrit fidanishtja e Peshkopisë në fshatin Kastriot me objektiv realizimin e prodhimit të fidanëve për rrethin e Dibrës dhe të Kuksit e më vonë të ngrihej fidanishtja edhe në Kukës , të cilat u pasuan me rradhë në ngritjen e fidanishteve të tjera.

Në vitin 1938 Ministria e Bujqësisë vendos ta zëvendësojë me një drejtor italian dhe Abedini pushohet nga puna. Nga ky akt i papreçedent merr shkak zemërimi i punëtorëve të fidanishtes që ka hyrë në histori me emrin “REVOLTA E PUNTORËVE TË FIDANISHTES SË LAPRAKËS”. Më 28 maj 1938 një komision i Ministrisë së Bujqësisë drejtuar nga Mustafa Shashaj, ish shef bujqësie i Tiranës, paraqitet në fidanishte me qëllim përpilimin e aktit të dorëzimit të fidanishtes italianit, gjë e cila kundërshtohet me forcë.

Kohë pas kohe situata acarohej jashtë mase dhe në këtë moment e marrin vesh edhe punëtorët për largimin e Abedinit dhe zëvendesimin e tij me një italian. Punëtorët siç ishin me veglat e tyre të punës në duar, me lopata, bela, kosa, u turrën dhe u grumbulluan përpara hyrjes së fidanishtes. Lajmërimi kish shkuar edhe në Brakë ku edhe atje kishte punëtorë, të cilët me vegla u mblodhën në qendër të fidanishtes së Laprakës. Të ndodhur në një situatë të vështirë, pjestarët e komisionit u tërhoqën dhe në procesverbalin e mbajtur prej tyre që gjendet në Arkivin e Shtetit është shkruajtur titulli :“REVOLTA E PUNTORËVE TË FIDANISHTES SË LAPRAKËS”. Revolta e acaroi shumë situatën, Abedini kërkohet për rreth 3 ditë nga xhandarmëria, ndalohet prej saj dhe mbahet brenda një natë për situatën e krijuar, por pastaj lihet i lirë.

Me ndihmën e disa punëtorëve të tij besnikë largohet nga Tirana, pasi i rrezikohej jeta dhe kalon në fshatrat e Korçës ku kishte shumë të njohur. Atje merret me punët e stinës .

Në qershor 1938 me një urdhër qarkore të nxjerrë nga Ministria e Punëve të Brendshme, u bëhej me dije të gjitha Bashkive dhe Komunave të Mbretërisë se specialisti i hortikulturës Agr.Abedin D.Çiçi është marrë në shërbim të kësaj Ministrie, prandaj të ndihmohet nga ana juaj që të kryejë misionin e vet të ngarkuar në lidhje me drejtimin e fidanishteve, parqeve dhe lulishteve.

Me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste më 11 prill të vitit 1939 ai emigron në Jugosllavi me një grup të rinjsh. Arratiset nëpërmjet Bllatës dhe vendosen në Gostivar, ku organizon edhe kurse kualifikimi për pemërritësit e Gostivarit, përshkruan kultivarët e ndryshëm të mollëve, dardhëve dhe hardhive të rajonit të Gostivarit dhe Vershacit.

Realizon një studim mbi bujqësinë e Tetovës dhe në fund të vitit 1940 vendoset në Vershac. Në prill 1941 largohet nga Vershaci në drejtim të Korçës ku qëndron jo më shumë se një javë dhe detyrohet të arratiset në Greqi, ku deri në vitin 1942 merret me punë të ndryshme si teknik pemësh, bahçevan dhe punëtor lulishtar.

Megjithëse iu krijuan kushtet për të ikur bashkë me ushtarët australianë nga Greqia, ai iu bashkëngjit një grupi çam të internuar në Kretë e bashkë me ta kthehet në Çamëri. Në vitin 1942 kthehet në Atdhe.

Aktivizohet në çetën e Pezës ku bie në sy për aktivitetin e tij dhe burgoset si aktivist antifashist, por më vonë lirohet.

Merr pjesë në Konferencën e Pezës dhe në Kongresin e Përmetit ku zgjidhet Anëtar i Këshillit të Përgjithshëm Antifashist Nacional Çlirimtar.

Më 20 gusht 1944 emërohet agronom i ZONËS SË PARË OPERATIVE VLORË- GJIROKASTËR, detyrë të cilën e kreu deri në dhjetor të vitit 1944 , pastaj emërohet shef i seksionit të frutikulturës në Drejtorinë e Bujqësisë në Ministrinë e Bujqësisë. Atje punon duke ndjekur problem të shumta si:

-Kontrollin dhe forcimin e fidanishteve të pemëve frutore, të ullirit dhe agrumeve.

-Vlerësimin e gjendjes aktuale të vreshtave pasi kish dëmtime nga filloksera.

-Gjendjen e pemtarisë duke bërë regjistrimet e duhura.

-Gjendjen e ullishteve, prodhimin dhe masat agronomike për ecurinë e kësaj kulture me shumë rëndësi.

-Kontrollin e fabrikave të vajit, si dhe vlerësimin e prodhimtarisë së pritshme, etj.

Ndërhyrja e jugosllavëve në punët tona, e organizuar në Ministrinë e Bujqësisë për përkrahjen dhe mbështetjen që duhej ti jepej politikës jugosllave ku u parashtrua direktiva për: “Zhvillimin e kulturave industriale si pambuk, lule dielli, recin, me slloganin se buka do të sigurohet nga Jugosllavia.”, u kundërshtua me forcë nga Abedini si një direktivë e papranueshme , i cili pohoi se bukën shqiptari duhet ta sigurojë vetë . Stavër Mariani si drejtues i takimit nuk e pranoi kundërshtimin e tij me pretendimin se kjo cënon politikën dhe miqësinë me Jugosllavinë. Atëherë Abedini shtron pyetjen para diskutantëve: ” Mirë grurin do të na e sigurojë Jugosllavia, po kashtën për qetë kush do të na e sigurojë?”. Kjo bëri që pas disa ditësh në korrik të vitit 1948, ai të pushohej nga puna me motivacionin : “Pushoheni për mosdhënie rendiment dhe vullnet në punë.” , të nënshkruar nga ministri i bujqësisë Gaqo Tashko.

Vështirësitë ekonomike e detyruan të punojë ne sanatorium si bahçevan deri në fundin e vitit 1949 dhe pastaj emërohet nëndrejtor i Teknikumit Bujqësor Kamëz, detyrë që e vazhdoi deri në vitin 1951. Gjatë kësaj periudhe krijoi një ekonomi ndihmëse për teknikumin, realizoi mbjelljen e një vreshti koleksion me kultivarët e vendit të rretheve Përmet, Sukth, Leskovik, Korçë, Shkodër si dhe të një sipërfaqeje me fidana të ardhur nga Bullgaria, por njëkohësisht vazhdon edhe mësimdhënien.

Në vitin 1951 emërohet shef i sektorit të Hortikulturës pranë Stacionit Eksperimental të Brakës dhe një vit më vonë kthehet në Institutin e Kërkimeve Bujqësore “I.V. MIÇURIN”.

Nga viti 1951 deri në vitin 1953 ndërmerr ekspedita mbi studimin dhe rajonizimin e kultivimit të agrumeve në Jug të vendit. Në vitin e parë dhe të dytë u mor jo vetëm me studimin përshkrimor të specieve dhe varieteteve të agrumeve, por edhe me studimin nga ana pedologjike e caktimit të tokave për agrumet. Ekspedita realizoi studimin e rajonizimit për shtrirjen e kultivimit të agrumeve në të gjithë bregdetin. Në vitin 1953 deri ne vitin 1954 kreu inventarizimin dhe studimin e agrumeve në rrethin e Elbasanit.

Në vitin 1955 largohet nga Instituti i Kërkimerve Bujqësore “I.V.Miçurin” dhe emërohet drejtor i N.B. “17 Nëntori “ në Laprakë.

Në vjeshtën dhe pranverën e vitit 1956-1957 realizohet për herë të parë mbjellja e 62 ha me fidanë antifillokserikë për sigurimin e nënshartesave në Shqipëri , të cilat shërbyen për shartimin e fidanëve të hardhive. 

Në vitet 1957-1958 u projektuan dhe u mbollën 100 ha me vreshta europianë që shërbyen si vreshta mëmë për marrjen e kalemave për shartim dhe prodhim të fidanëve të hardhive të shartuara në nënshartesa antifillokserike.

Ndërkohë në Laprakë punohej për ngritjen e godinave, shartësores ku do te mbilleshin fidanat e shartuara, ambientet si: salla e shartimit me të gjitha paisjet, salla e kallusimit dhe e kalitjes, mensa për punëtorët, magazinat dhe ambientet e shtratifikimit të sharmendave dhe të copave antifillokserike, vaskat e banjëzimit, si dhe strehat për përgatitjen e copave dhe të sythave.

Salla e shartimit u plotësua me tavolina e stola, ndërsa salla e kallusimit u kompletua me shtretër ,sobat për ngrohje, termometra e hygrometra. U siguruan arkat e shtratifikimit, tallashi, por në fillim u përdor myshku. Me fillimin e kësaj pune të re për vreshtarinë, nga shkurti i vitit 1956 e deri në dhjetor te vitit 1964 u arrit të prodhoheshin rreth 1.200.000 fidana hardhi të varieteteve të ndryshme të shartuara që furnizonin një pjesë të konsiderueshme të Republikës. Puna filloi me 400.000 shartime ne vitin 1958 me copat e prodhuara nga vreshti prej 62 ha e deri në 2.000.000 - 3.000.000 dhe me shifrat rekord 7 - 8.000.000 në vitet 1963-1964.

Në Sauk u ngrit i pari vresht europian prej 100 ha, i cili deri në vitin 1964 arriti në 1.200 ha, me perspektivë arritje deri në 2.000 ha.

Çdo vit prodhoheshin 50.000 fidanë frutorë të specieve me kultivarë të ndryshëm të zgjedhur e të caktuar sipas rajonizimit të bërë nga Ministria e Bujqësisë.

Prodhoheshin 20.000-30.000 fidana agrumesh kryesisht të mandarinës Ovari Satsuma që shpërndaheshin në Tiranë , Durrës e gjetkë.

Po kështu u krijua stacioni i krimbit të mëndafshit që prodhonte deri në 15 kg farë mëndafshi në vit për ta shpërndarë në të gjithë vendin.

Njëkohësisht u ngrit inkubatori për çeljen e zogjve të pulave ku prodhoheshin me mijëra zogj në vit që shpërndaheshin në të gjithë vendin.

Në vitin 1958 N.B. “17 Nëntori” i vihet emri N.B. “Gjergj Dimitrov”.

Në vitin 1959 – 1960 filloi puna për ngritjen e vreshtave në Farkën e Vogël me fidanë të sjellë nga Bullgaria, Rumania, Hungaria, Bashkimi Sovjetik dhe Italia, ku u përfshi edhe Farka e Madhe dhe Lundra që nuk ishte futur në kooperativë, e pasuar nga Sauku që ekzistonte kooperativë, por pranuan të futeshin në fermë duke krijuar sektorin e Saukut. Sektori i Saukut nga veriu kufizohej me fshatin Shkozë duke e përfshirë edhe këtë në N.B. “Gj.Dimitrov” , duke shtuar sipërfaqen e vreshtave të mbjella. 

Pasi u kompletua, por jo plotësisht sektori i Shkozës dhe Paskuqani që ishte një kooperativë e prapambetur u përfshinë në fermë. Përveç Paskuqanit, ishte akoma fshat individual edhe fshati Babru, kështu u hap një front i gjerë dhe i ri në veri të Tiranës. Në këtë mënyrë dalëngadalë po plotësohej rrethimi gradual i Tiranës, sidomos me përfshirjen edhe të Selitës.

Nga viti 1959 e deri në vitin 1964 ndërmarrja arriti një sipërfaqe të mbjellë me vreshta rreth 1400 ha që furnizonte tregun e qytetit të Tiranës , siguronte prodhim për eksport, lëndë të parë për industrinë përpunuese për kantinën e Durrësit , të Milotit dhe të Kombinati Ushqimor “Ali Kelmendi”, si dhe rezervonte sasi të kondsiderueshme në frigoriferin e Tiranës për furnizimin e qytetit gjatë festave të fund vitit e më tutje.

Largohet nga N.B.”Gj.Dimitrov” më 31 dhjetor të vitit 1964 dhe caktohet specialist pemtarie në Ministrinë e Bujqësisë, detyrë të cilën e kryen deri në vitin 1967.

Në janar të vitit 1968 me kërkesë të Komitetin Ekzekutiv të Rrethit të Tiranës kalon si specialist pemtarie pranë këtij institucioni ku punoi deri në vitin 1972 dhe pas kësaj periudhe në moshën 60 vjeçare del në pension. Por Abedini e vazhdoi punën pranë këtij institucioni vullnetarisht pa pagesë deri në fund të vitit 1982.

Aktivizohet për rreth 10 vjet si pedagog i jashtëm në Universitetin Bujqësor Kamëz.

Për merita pune Abedin Çiçi është dekoruar me urdhëra e medalje të ndryshme si:

“Medalja e Kujtimit”.
“Medalja e Trimërisë”.
“Medalja e Çlirimit”.
“Medalja e Punës”.
“Medalja e Arsimit”.
“Laureant i Çmimit të Republikës të Klasit të Parë”.
Nga Akademia e Shkencave Ruse është dekoruar me “Medalja e Artë e Miçurinit”
Në vitin 2000 Instituti Biologjik i Kembrixhit e dekoron me medaljen e argjendtë ”Njeriu i Shekullit”.
Me rastin e 90 vjetorit të lindjes dekorohet me titullin e lartë “Mjeshtri i Madh i Punës”.
Bashkia Libohovë si birin e saj e nderon me titullin “Qytetar Nderi i Libohovës”

Prof.Dr. Hysen Çobani është shprehur se : “ Nëse Dhaskal Todri kishte gërmat dhe alfabetin; Abedin Çiçi, fidanët.”

Me plot gojën Abedin Çiçi mund të quhet “RILINDAS“, në fushën e shkencave bujqësore, pavarësisht se këtë emër kultura shqiptare e ka rezervuar vetëm për njerëzit e gjuhësisë e të artit. 

Gërshëra e tij është proverbiale. Ajo duhet futur në muze, simbol i dashurisë së tij agronomike. Ajo është atje ku është Ai. 

Brenda 8 vjetësh (1956-1964) ai krijoi nga hiçi 1200 ha vreshta, plantacioni më i madh në Ballkan, ndoshta dhe më gjerë. Dilte në fushë pa lindur dielli dhe kthehej pasi errësohej. Në N.B “Gjergj Dimitrov” ai mori edhe gradën “Gjeneral i pemtarisë shqiptare”.

“Hidhmëni dhe mua në det bashkë me fidanët”!...

Dhjetor 1933. Në mes të ujëdetit të ftohtë e plotë shi, një djalë shqiptar pas një viti specializimi në Itali, kthehej me anije nga Ankona për në Atdhe. Natën, para se udhëtarët të flinin, kontrollori i anijes dallon një ngarkesë me fidanë frutorë të hedhur diku në një anë. Pasi dokumentacionin e gjeti të parregullt urdhëroi që të hidheshin në det. Djaloshi flokëverdhë pa bërë zë i pushtoi fidanët me krahët e tij dhe me një zë të vendosur i thotë inspektorit : “Hidhmë bashkë me fidanët dhe mua në det”. Italiani i mirë, i çuditur nga qëndrimi i këtij udhëtari iku pa i dhënë përgjigje dhe nuk u kthye më në atë cep të anijes ku vazhdonte të rrinte roje në mes të shiut agronom Abedin Çiçi. Paralelizëm shumë domethënës para 140 vjetëve (nga 1933) vinte në Shqipëri një atdhetar i madh, Dhaskal Todri dhe tani Abedin Çiçi, i pari me shkronjat e alfabetit, i dyti me një koleksion drufrutorë modern e të panjohur nga pemëtaria shqiptare. 

Abedin Çiçi dhe Libohova

Lidhjet e Abedin Çiçit me vendlindjen e vet Libohovën nuk janë ndërprerë asnjeherë në jetën e vet. Ai shprehte nje dashuri të madhe e të pakufijshme për të. E ka vizituar shumë herë, ka mbajtur marrëdhënie me shumë bashkëqytetarë, ka vizituar mjaft njerëz dhe kopshte libohovite me gërshërë në dorë , ka dhënë shumë këshilla për bujqësinë e saj se si duhej të zhvillohej në të ardhmen. Ja se çfarë shkruan ai në korrespondencën e vet me z.Vladimir Hide, në atë kohë Kryetar i Bashkisë Libohovë, në vitin 2003: “Ju lutem zoti Vladimir, hap një dosje për letrat e mia se do të të dërgoj shumë propozime dhe eksperienca për të këmbyer edhe për Libohovën.” 

Abedin Çiçi gjatë jetës së vet ka shkruar dhe botuar shumë libra tekniko shkencorë si: 

1. Mbjellja e pemëve frutore, 1954
2. Molla dhe dardha, 1956
3. Kultura e fikut në Shqipëri, 1956
4. Kultura e pjeshkës, 1960
5. Kultura e kumbullës, 1963
6. Qershija dhe vishnja, 1964
7. Kultura e ftoit, mushmullës dhe vodhzës, 1965
8. Kultivimi i lajthisë, 1970
9. Kultura e arrës, 1973
10. Kultura e bajames, 1974
11. Hurma, 1976
12. Kultivimi i shegës dhe hides, 1980
13. Frutikultura
(Tekst per fakultetin e agronomisë të I.L.Bujqësor. 1983
a.Frutikultura përgjithëshme pjesa e parë, Bashkëautor
b.Frutikultura përgjithëshme pjesa e dytë, Bashkëautor
c.Frutikultura speciale. Bashkëautor
14.Përkthime të ndryshme :
Për kulturën e hardhisë mbi 500 faqe
Për kulturën e agrumeve mbi 500 faqe
Për kulturën e ullirit mbi 300 faqe
Për kulturën e pemëve frutore bërthamore ,500 faqe
Për kulturën e pemëve frutore farore, 400 faqe
Për kulturën e pemëve frutore subtropikale, 300 faqe
Per kulturat manore etj..300 faqe

Në koleksionin e parë të pemëve frutore të sjellë nga Abedin Çiçi në Shqipëri nga Firence e Italisë në vitin 1933, përfshihen: 

1.kultivarët e pjeshkës gjithsej 26 kultivarë si : Lule Maji, etj.
2.kultivarët e kajsisë, 6 kultivarë si: Precoce di Toscana, etj.
3.kultivarët e kumbullës gjithsej 22 kultivarë si: Friulana, Claudia precoce, etj.
4.kultivarët e mollës gjithsej 17 kultivarë si: Starking, Golden, Jonathan, etj.
5.kultivarët e dardhës gjithsej 17 kultivarë si: Abate fetel, etj
6.kultivarët e qershisë dhe të vishnjës.
7.kultivarët e hurmës.
8.kultivarët e luleshtrydhes.
9. Nënshartesa të pemëve frutore

Ky koleksion i specieve frutore është marrë dhe është përgatitur nga Stacioni i Pomologjisë në Firence me burimet e veta financiare të kursyera gjatë periudhës së shkollimit në vitet 1932 – 1933, prej andej është dërguar në portin e Barit. Ngarkesa është bërë në një anije që kishte destinacion portin e e Durrësit. Gjatë kontrollit të ngarkesës nga personeli drejtues i anijes u vu re se nuk ishte bërë pagesa e plotë për këtë ngarkesë. Nga ana e personelit të vaporit iu kërkua që në rast të mos pagesës ngarkesa do të hidhej ne det. I ndodhur në këtë situatë të vështirë Abedini u detyrua të hipi lart dengut të fidanave duke i thënë që në se do të hidhni ngarkesën në det, më hidhni mua në radhë të pare dhe pastaj ngarkesën. Kështu ai qëndroi gjithë natën përjashta mbi ngarkesën e koleksionit. Me të mbërritur në Durrës i është mbajtur ngarkesa peng përkundrejt pagesës. Pasi siguron pjesën e mbetur të pagesës, ai shkarkon koleksionin e fidanëve dhe niset për Tiranë për të vazhduar punën.