Festa e Falenderimeve(Thanksgiving)

- Zanafilla, një festë bujqësore-

            Festa e Falenderimeve ose siç quhet në gjuhën angleze “Thanksgiving” është një festë popullore laike nga më të rëndësishmet në Kontinentin Amerikan(SHBA dhe Kanada). Vitet e fundit ka filluar të festohet edhe në shumë vende të tjera në të gjithe botën. Në SHBA festohet të enjten e katërt të muait nëntor ndërsa, në Kanada festohet të hënën e dytë të muait tetor. Në këtë ditë çdo familje mblidhet në një darkë ose drekë me miqtë e saj rreth gjelit të detit dhe gatimeve të tjera tradicjonale. Njerzit kudo që ndodhen urojnë njeri tjetrin “Gëzuar Festën e Falenderimeve” (Happy Thanksgiving). Po, në fakt si e ka fillesën kjo Festë?

            Në vitin 1620, dy  grupe njerëzish rreth njëqid vetash burra, gra dhe fëmijë u nisën me anijen e vogel  “Myflawer” nga  Plymouthi i Anglisë për në Botën e Re. Një grup  përbëhej nga njerëz besimtarë që kërkonin të shkëputeshin nga Kisha e Anglisë dhe të kishin Kishën e tyre, besimin, zakonet, doket, etj. Në atë kohë ata i quajtën „Separatistë“. Grupi tjetër ishte i përbërë nga njerëz qe i quanin „Strangers“ të cilët e rrespektonin Kishën Angleze por, në këtë udhëtim ishin se kërkonin diçka më të mirë për jetën e tyre.  Në rrugëtimin e gjatë dhe të vështirë përmes Atllantikut për 66 ditë ku dhe vdiqën disa njerëz, të dy grupet bënë  një marveshje “armëpushimi” ose mirëkuptimi. Sheshuan kontraditat dhe u shkrinë në një grup të vetëm dhe u emërtuan “Pelegrinë”. Grupi zgjodhi me mirkuptim edhe një prijës.

Një kopje identike e anijes “Mayflower”
në limanin e Plimuthit, Masaçuset.    

            Kapiteni anijes „Myflower“  zgjodhi për të zbarkuar një vend në Massachusetts afër Bostonit të sotëm sepse aty ishte një gji shumë i përshtatëshëm dhe vendasit ishin më miqësorë se në bregoqeanin tjetër. Këtij vendi ja vunë emrin Plymouth, në kujtim te qytetit të origjinës së tyre.  Aty filluan të  ndërtojnë fshatin e tyre por, shpejt erdhi dimëri dhe i gjeti të pa përgatitur mirë. Një pjesë ngelën në anije dhe si pasojë shumë vetë vdiqën nga sëmundjet. Me ardhjen e pranverës edhe pjesa tjetë e ngelur në anije u vendosën në breg.  Për habinë tyre u erdhi për vizitë një pjestar i fiseve vendase me emërin Abenaki i cili fliste anglisht. Të nesërmen ai sjell dhe një pjestar tjeter të këtij fisi që e kishte mësuar anglishten sepse qe marrë si skllav nga një  ekspeditë angleze por, kishte mundur që t’u ikte. Këta dy njerëz Pelegrinëve të sëmurë dhe të keq ushqyer u mësuan teknikat e kultivimit të drithrave dhe të bimëve të tjera bujqësore, të kapnin peshq si dhe i miqësuan me fiset vendase. Kjo miqësi përmendet një nga  shembujt e rrallë të harmonisë midis fiseve të indianëve të Amerikës  dhe kolonëve anglezë.

"Thë First Thanksgiving at Plymouth”

Pikturë nga J. A. Brownscombe në

Muzeumin e Pelegrinëve Plymuth, MA

Fillimisht në vitin 1621 dhe më pas në vitin 1623, Pelegrinët për prodhimet e bollëshme që kishin siguruar me ndihmën e fiseve vendase, deshën ta shpërblenin bujarinë e tyre me një festë modeste por, festa mori përmasa të mëdha duke zgjatur tre ditë, ku u shkrinë në një komunitetet të vetëm, vendasit dhe të ardhurit. Në historinë e festës së Thanksgivit thuhet se vendasit kishin festa të tilla, si fesata e mollëve, e misrit etj. Bënin deri në pesë festa të tilla në vit. Por, nga ana tjetër edhe të ardhurit nga Anglia kishin festat e tyre tradicjonale për festimin e prodhimeve të bollëshme bujqësore. Festa bujqesore në gjithë popujt e botës sot janë të shumta. Në Mesjetë këto festa evropianët i kremtonin të drejtuara nga Kisha ku i luteshin Zotit.

            Më pas në vitin 1676 në Çarelstaun, Masaçuste u festua festa e falenderimeve nga Këshilli qeverisës vendor. Është festuar gjithashtu nga qeveritarë të ndryshëm sporadikisht. George Washington ishte i pari që në vitin 1789 e shpalli Ditën Kombëtare të Falenderimeve megjithëse, pati shumë kundërshtime. Në vitin 1863 Presidenti Linkoln përcaktoi të enjten e fundit të nëntorit si Ditën Kombëtare të Falenderimeve dhe në vitin 1941 festa “Thanksgiving” u sanksjonua përfundimisht me Ligj nga Kongresi të enjten e katërt të muait nëntor si festë ligjore.

            Rjedhimisht në thelb Festa e Falenderimeve është një shprehje mirnjohjeje e njerëzve ndaj njeri-tjetrit dhe bekimin e prodhimeve të mbara bujqësore. Kjo festë pagane rrënjët e saj i ka thellë në lashtësitë e dy kontinenteve, të atij Evropian dhe Amerikan. Njerëzit e lashtë si në Evropë dhe në Amerikë kur mblidhnin prodhimet bujqësore organizonin festa fetare e kulturore në shenjë falenderimi për Zotin dhe ndihmesës së ndërsjelltë midis tyre.

            Festa e falenderimeve nga disa quhet dhe “festa e gjelit të detit” sepse në këtë festë gjeli detit zë vendin kryesor në tavolinat e gostive. Gjeli i detit është një shpend i egër vendas në Amerikën e Veriut. Ka të dhëna se indianët i kanë mësuar pelegrinët se si të gjuanin gjelat e detit si dhe në tavolinën e gostive të përbashkëta që u shtruan për festime përveç mishit të gjedhëve thuhet se kish dhe mish shpendësh por, nuk është përcaktuar lloi i tyre. Historia se si gjeli detit ka zenë vendin e parë në këto gostira ështe e pa qartësuar plotësisht. Autorë të ndryshëm japin shpjegime të ndryshme. Gjeli i detit për herë të parë në Evropë eshtë sjellë nga anglezët në shekullin e 16-të.

            Dita e Festës së Falenderimeve(Thanksgiving) në SHBA është një ditë pushimi. Të gjitha organizmat shtetërore, njësitë tregëtare dhe shërbimet e ndryshme janë të mbyllura.

Përgatiti

K. Mosko