Nëse ka vullnet, zgjidhjet per lehtësimin e ringjalljes se pyjeve ekzistojnë

nga Ing. Haki KOLA

Tiranë

          Kush ka sy e veshë, kush gjykon për mjedisin ku lind e jeton, lëviz e sheh nëpër Shqipërinë tonë të vogël, apo thjeshtë informohet sadopak nga media, e ka bindjen që mbulesa e gjelbër e tokës tonë  është dobësuar e pakësuar së tepërmi qoftë nga prerja, zjarret, kullotja, gërmimet e gërryerjet. Një shoqëri normale duhet të reagonte. Qeverisjes duhej ti kujtonte që pakësimi i bimësisë në male e kodra, është rrezik për tokën tonë, djepin që na ka lindur e na siguron jetesën. Nëse i bëhet krahasim gjëndjes dhe ecurise së mbulesës pyjore, nuk është e vështirë të konkludohet që në 25 vitet e fundit, dëmet kanë qenë më të mëdha se sa në disa nga shekujt, që kur disponohen materiale e dëshmi  të shkruara e trashëguara. Realiteti është i hidhur, po të mendosh që   shoqëria jonë pretendon se është në progress e aq me tepër por realizon kritere për tu bërë e pranueshme nga bashkësia europiane. Praktikisht duket sikur nuk dijmë të shohim mendojmë e tregojmë. Të trishton paaftësia jonë  pë të reaguar,  kur është  cënuar djepi i jetës dhe e ardhmja e saj, në një atdhe me male pa bimë e dalëngadalë pa tokë.  Jetojmë një kohë që e ka sfiduar tokën, që e thene me gjuhen e rilindasve reale, thirret atdhe, apo mëmëdhe,   duke e rrezikuar deri në ekstrem zhdukjen pa rikthim të saj në shumë pjesë të vendit, për shkak të budallallëkut tonë, si dhe mungesën e përgjegjësisë personale të cdo individi të shoqërisë, karshi jetës për të sotmen e të nesërmen e shqiptarëve. Nëse shkatërrimi i pyjeve e bimësisë së maleve do të vinte për faktorë që janë jashtë kontrollit tonë, së paku secili nga ne do të ishte  i qetë në ndërgjegjen e tij, por është fakt se  shkatërrimi vjen vetëm nga veprimet e gabuara e të verbër të pjesës sunduese  dhe  nga mosveprimi i pjesës së sunduar të shoqërisë tonë, e ky realitet monstruoz  e vendos gjeneratën e inteligjences aktuale të vendit tonë në një situatë të vështirë morale. Asnjëherë nuk është bërë publike, një plagë e shoqerisë dhe e vendit tonë. Kjo është pikërisht konsumi i madh I drurit për ngrohje. Është pjese e jetës, asnjëherë e cekur nga politike bërësit që bë vitet 1970, në një kohë që lidhet ngushtë me kualitetin e jetës dhe  do te duhej qe te ishte problem publik. Ne fakt është një tabu, qe se bashku me nevojen per kullotje, pothuaj asnjëherë nuk është bërë problem që të shtrohej për zgjidhje.

          Të luftosh me vehten tënde të jesh militant politik, e të verbohesh prej atij militantizmi përballë kësaj katastrofe, është realisht marrëzi. Ekspertë e dijetarë të mjedisit, natyrës, medias, librave që nuk u tregojnë taksa paguesve të tyre  se sa është nevoja vjetore për konsum të drurit për ngrohje, sa  pjesë e vendit digjet, përmbytet, gërmohet e betonizohet, se sa pyll e  tokë humbet, nga frika se i mbetet hatri qeverisë, duket se janë prodhuar e punësuar me bollëk. Imagjino një vend krejt të vogël si yni, ku inteligjenca arriti të japë një kontribut realisht rilindës, para nje shekulli, duke u organizuar në Ballkan, Europe e Amerikë, duke e vënë interesin e kombit, mbi shpërblimet që ju ofronte perandoria.  Inteligjenca e pas luftës dytë botërore e deri më sot, shpesh ka rënë në kurthin e politkës së ditës duke u shëndrruar edhe në një instrument partizan, duke i shërbyer manipulimeve duke lënë mënjanë sfidat e  dijes e zhvillimit. E gjithë bota që na rethon po bën përpjekje të jashtëzakonëshme për të gjetur burime sa me efektive të energjisë së ripërtëritëshme, por edhe për të përshtatur projektet e banesave që të mbahen në regjim sa më optimal për jetesë. Të gjitha këto ndryshime galopante kalojnë në heshtje në gjithë çerek shekullin e fundit dhe institucionet tona të dijes nuk kanë aritur ti imponojnë politikëbërësve reflektime e adoptime që banesat e reja, të marrin element nga banesat bashkëkohore që kontribuojnë në kursim të energjisë për secilën stinë të vitit. Është vështirë të hasësh përmirësime të ndjeshme në gjithë atë armatë të pafund ndërtimesh që u realizuan tek ne cerekshekullin e fundit.

          Tabuja për drurin për ngrohje ka lënë mënjanë edhe zgjidhjet e mundëshme. Ajo që nuk është e lehtë të pranohet në stadin ku është shoqëria jonë, është stanacioni dhe mos ndryshimi, ne mënyrën e ngrohjes, apo në mënyrën e ndërtimit të banesave, kur vendi është hapur dhe shkëmbimet me vendet e përparuara janë tashmë shumëfishuar. Si shteti, ashtu edhe institucionet e dijes, nuk ja kanë arritur që të paraqesin para shoqërissë Shqiptare, projekte me banesa që përshtaten me poliikat per ndrshimet klimatike, që e ruajnë dhe e kursejnë energjinë, si dhe të propozoheshin politika që e ndajnë koston e shtuar midis familjarëve e shtetit, çka do konsiderohej direkt kontribut i njëjtë më mbjellje të fidanave dhe  shtimin e bimësisë pyjore e veshjes së vendit.  Une mendoj, dhe jam i bindur që nëse do realizohej nje studim i detajuar që do ballafaqonte politikën e vendosur për moratorium të shfrytëzimit të pyllit, me një alternative të politikave për mbështetjen e investimeve për të grumbulluar energji diellore nga çdo familje, kjo e dyta do të rezultonte me avantazhe për uljen e presionit mbi pyjet.

          Si shteti, ashtu edhe institucionet e dijes, nuk ja kanë arritur që të paraqesin para shoqërisë Shqiptare, projekte me banesa, që e ruajnë dhe e kursejnë energjinë, si dhe të propozoheshin politika qe e ndajnë koston e shtuar midis familjarëve e shtetit, cka do konsiderohej  kontribut direkt në shtimin e bimësisë pyjore e veshjes së vendit. Si e kemi të organizuar jetën rurale, sa ngjan një shtëpi banimi tipike që ndërtohet sot, me një shtëpi banimi austriake, në kuptimin e termozolimit apo të  shfrytëzimit të energjisë diellore për ngrohje? Sa efikasitet kanë stufat që përdoren aktualisht për atë që e përdorin drurin si bazë për prodhim të energjisë për ngrohje? Sa pjesë e shtëpisë ku jetojnë bashkëatdhetarët tonë arrin të ngrohet në një ditë të ftohët të Janarit? Pas kësaj do ishte shume e arsyeshme të analizohej moratoriumi për ndalimin e prerjes së pyjeve në Shqipëri. Ky moratorium ndalon pikërisht prerjen e lëndës drusore që ka destinacion prodhimin e mobiljeve, dhe nga ana tjetër me të drejtë lejon prodhim të drurit për ngrohje. Është fakt që memorandumi e lejon drurin për ngrohje, por sa ka mundësi të prodhojë për këtë qëllim pylli që i ka mbetur Shqipërisë? Llogaritjet konkludojnë se nevojat vjetore për ngrohje janë rreth 5 herë më të mëdha se mundësia që ka pylli për rritje në një vit?

          Sido që të përpiqen politikëbërësit të gënjejnë vehten, një gjë është e sigurtë, derisa të jetë zhdukur edhe druri i fundit në Shqipëri, familjet do të bëjnë përpjekje ekstreme për të siguruar ngrohjen, dhe druri i fundit do pritet e do digjet, nëse nuk ka zgjidhje për ngrohjen e familjes. Nëse do tentonim seriozisht që të kalonim nga demagogjia në veprime reale, për të filluar kthesën, hapi i parë do të  ishte një strategji kombëtare për ndalimin e degradimit dhe ripërtëritjen e bimësisë në malet tona, urgjenca kryesore kombëtare do të ishte, vlerësimi i nevojave reale për ngrohje, rishikimi i politikave dhe kuadrit ligjor për ndërtimin e banesave, fillimi i  përshtatjes së banesave, edukimi i popullsisë për tharjen e drurit dhe përshtatja  si dhe sigurimi dhe instalimi i pajisjeve për të siguruar ngrohjen e shtëpive të banimit me energji diellore për shtëpitë në një afat sa më të shkurtër kohor. Shembulli i parë do të ishte  ndërrimi I destinacionit të fondeve të parashikuara për të mbjellë drurë me aksion, në modele shtepish të termoizoluara, apo  pajisje për ngrohjen e shtëpive rurale nga energjia diellore që grumbullohet gjatë kohës me diell dhe rezervohet e përdoret gjatë periudhës së dimrit. Kjo do ishte shumë pika e kthesës dhe e politkave të reja  për të ndaluar shkretimin e mëtejshëm të vendit, krahasuar me aksionet bombastike për të mbjellë 20 milion drurë në kuadrin e muajit të pyjeve, ku rezultati është gjithmonë i ditur paraprakisht, e u demostrua në pëprjekjet për të pyllëzuar Lurën siç ka qenë përherë zero, e investimi është bërë për të krijuar sensibilizim të gënjeshtërt që qeveria po kujdeset për pyllin.