“ PEMTARIA DHE VRESHTARIA TRADICIONALE E ZONES TE LIBOHOVES,VLERE E VECANTE NE ZHVILLIMIN E EKOTURIZMIT”.

  nga Agr. Besnik ISMAILATI

Bashkia Libohove, Qarku Gjirokaster 

        

Besnik Ismailati

Kultivimi i hardhisë, i pemëve të ndryshme frutore, ullinjve apo edhe i agrumeve dhe i kulturave të tjera të shumta bujqësore në zonën e Libohovës, i përket një periudhe shumeshekullore.

         Për vetë pozicionin e saj të favorshëm gjeografik në juglindje të Gjirokastrës, e shtrirë në një lartësi 300-800 m mbi nivelin e detit, e shoqëruar me një klimë mesdhetare, me toka livadhore, kodrinore-malore, pjellore e të kulluara, me burime ujore të përshtatshme për vreshtari e pemtari, e mbi të gjitha e banuar nga njerëz punëtorë e të ditur, të pasionuar fort pas bujqësisë dhe blegtorisë, Libohova përbën një dëshmi dhe përvojë të pasur në zhvillimin e bujqësisë tradicionale shqiptare biologjikisht të pastër, produktet e së cilës i kanë kaluar kufijtë shqiptare në çdo etapë historike të zhvillimit ekonomiko shoqëror të vendit.

         Libohova dallohet për kultivimin e shumë llojeve të pemëve frutore. Mund të pohojmë me bindje të plotë se ndoshta vetëm në Libohovë e ne zonat rreth saj të jepet mundësia të shijosh gjatë gjithë vitit llojshmëri frutash, perimesh e produkte blegtorale të prodhuara ne menyre tradicionale e biologjikisht te pastra: si mana, qershi, kumbulla, dardhë, fiq, mollë, thanë, shegë, lajthi, bajame, pjeshkë, ullinj, ftonj, rrush, gorica, çerçeme, portokalle, limona, mandarina, luleshtrydhe e deri te kivi, si të freskëta ashtu edhe të përpunuara apo të thata.

         Nga llojet specifike me te perhapura te bimeve te ndryshme natyrore e te rritura e te kultivuara prej shume kohesh me pare e qe vazhdojne te kultivohen e te rriten edhe sot ne zonen e Libohoves mund te permendim:

BIMET MEDICINALE TIPIKE TE ZONES:

1. Çaji Buretos

2. Sherebela e Buretos

3. Apistia

4. Salepi

5. Rigoni

6. Bliri i Kuq i Laboves se Kryqit”

PEMET FRUTORE TIPIKE TE ZONES:

1. Bajamja e Libohoves

2. Ulliri Vajes i Libohoves

3. Mani i bardhe dhe Mani i zi

4. Fiku i zi i shkruar i Nepravishtes

5. Ftoi kokermadh i Nepravishtes

6. Arra e Laboves se Kryqit

7. Dardha dimerore e Suhes

8. Rrushi Debina e Libohoves dhe e Laboves se Kryqit

9. Rrushi Razaki i Libohoves

PERIME TIPIKE TE ZONES:

1. Bamja e Nepravishtes

2. Hudhra e Libohoves

3. Patatja e Laboves

4. Qepa e bardhe e Laboves

5. Qepa e kuqe e Suhes

6. Barbunja e shkruar e Nepravishtes

7. Barbunja Aishe Kadena

         Gjurmët e lashta të vreshtave të Revanisë, Kopenikut, Kalloeres, etj. me Debinat e famshme për prodhimin e rakisë, apo Razakitë e jashtzakonshme që mund ti shijosh në tavolinë të freskëta deri vonë në dimër, fiqve të zinj të shkruar, të bardhë, abrashë, shëngjinas, çepellato, të rrallë në të gjithë vendin, manave të bardhë e të zinj për ngrënie, pekmez e stafidhe, dardhëve elbësore e deri tek ato dimërore, shegëve të ëmbëla e majhoshe, kumbullave të verdha e të kuqe, të freskëta apo edhe të thata, ullinjve të shijshëm per vaj e per ngrënie të zones , dhe akoma më tej, “Bostani i famshëm i Beut” i cili përbënte një kopsht të shkëlqyer e te vecante botanik, me të gjitha llojet e pemëve, luleve, shpendëve të buta e të egra, zogjve e bimëve të tjera (i cili për fat të keq është shpërbërë), sot trashëgohen në çdo kopesht e familje libohovite.

         Veçori dalluese kryesore e prodhimeve tona bujqësore e blegtorale ka qënë dhe mbetet pastërtia e tyre biologjike e kimike me shije të veçantë e të jashtëzakonshme e me vlera të mëdha shëndetësore.

         Kontributi dhe përvoja shumëvjeçare e shumë specialistëve dhe mjeshtrave libohovitë në pemtari, perime,vreshtari, blegtori e në degë të tjera të zhvillimit të një shkence të mirëfilltë bujqësore tipike tradicionale shqiptare e të gërshetuar me mjeshtëri me përvojën botërore, përbën çelësin kyesor të punës pasionante e frytdhënëse të çdo libohoviti.

         Tavolina e pasur libohovite e shtruar me rakinë dhe veren e saj specifike, mishin e qengjit e të kecit, djathin e famshëm e të rrallë në të gjithë vendin, perimet e freskëta e të përpunuara sipas traditës , i ka lënë të mahnitur mjaft vizitorë vendas e të huaj, të cilët kanë patur rastin ta shijojnë atë në familje apo edhe në lokale të ndryshme libohovite.

         Në ditët e sotme frutikultura dhe vreshtaria në Libohovë perbëjnë një nga prioritetet e fermereve libohovite. Kurora e saj e gjelbër e shtrirë nga kodrat e Mendarit në veri e deri te Përroi i Madh në kufi me Nepravishtën në jug, nga kodrat e Revanisë rrëzë Malit te Buretos mbi qytet nga lindja e deri poshtë në fushën e Drinos në perëndim, i jep zonës tonë një pamje piktoreske të veçantë në të gjithë rajonin e Gjirokastrës.

         Ne te gjithe zonen e Libohoves jane te shumta monumentet e natyres e te kultures te trasheguara nga e kaluara,te cilat kane nje vlere te vecante kulturore dhe historike. Nga me te permendurat dhe me me vlere per vizitoret mund te permendim:

MONUMENTE NATYRE TE ZONES:

1.Rrapi shumeshekullor i Libohoves

2.Burimi i ujit te pijshem te Zhepes ne Libohove

3.Rrepet e Lozes (Vithimat e Lozes)

4.Shpellat e Kalistase

5.Guvat e zeza ne Kodrat e Revanise

6.Kodrat e Revanise

7.Kodra e Mendarit

8.Kodra e Lardhomit me pisha

9.Kodra e Aniles

10.Livadhet e Stojanit

11.Bregu i Cuprelit

12.Bregu i Zervoit

13.Bregu i Doftise

14.Geshtenja e Nepravishtes (Kapsaq)

15.Bregu i Lejlekut

16.Rrapi i Stegopulit

17.Shpellat e Tajos

18.Mali i Buretos, 1763 m i larte dhe 14-15 km i gjere

19.Rezervuari i Doftise

MONUMENTET E KULTURES TE ZONES:

1. Sarajet e Mufit Beut

2.Kalaja e Shanishase

3.Kulla e Sahatit e ndertuar ne fillim te shekullit XIX

4.Porta e Isufateve

5.Varret Pagane

6.Varret monumentale (Varri i Shanishase dhe i Mufit Beut)

7.Teqeja e Melanit ndertuar ne vitet 1800

8.Kisha e Laboves e ndertuar 1500 vjet me pare

9.Kisha e Stojanit

10.Teatri i Adrianopolit

11.Mekami i Oguz dhe Demir Babait

12.Ura e Zonjes ne Lumin e Suhes

13.Qyteti Antik i Antigonese

Se fundi ja edhe disa te dhena fare te shkurtera historiko-gjografike per Libohoven te cilat tregojne lashtesine dhe bukurine e saj:

Emri i pare i Libohoves ka qene Dryopi=dru;lis;pyll; natyre

Emri i sotem eshte mare ne shekullin e VI -te eres se re kur keto vise u pushtuan nga sllavet.

Libohove do te thote= vend i dashur, vend i bukur.

DISA TE DHENA GJEOGRAFIKE:

Lartesia mestare e qytetit mbi nivelin e detit eshte 731 ml

Gjeresia gjeografike eshte 40.03 grade

Gjatesia gjeografike eshte 20.27 grade

Siperfaqja e vijes se verdhe eshte 260 ha

Në rast se në vënde të tjera, zona të veçanta janë shpallur “Zona të mbrojtura bujqësore e blegtorale për prodhime të pastra biologjike”, Libohova me të gjithë zonën e saj përreth e gëzon nga natyra e saj e pasur këtë privilegj, me florën dhe faunen e saj të pasur e te vecante.

Pergatitur nga

Agr.Besnik Ismailati